زهرا علی اکبری – روزنامه قانون

محمد حسن نامی از سازمان جغرافیایی به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات آمد.  آخرین مردی بود که سوار قطار کابینه دهم شد و برای هفت ماه پست وزارت در یکی از کلیدی ترین وزارتخانه‌های ایران را پذیرفت.عصر پنجشنبه در حالی که قرآن گوش می‌کرد از ما استقبال کرد.  وی ماجرای نقل‌قول هایش در خصوص انتقال صدا و تصویر امام زمان(عج) از لایه‌های جدید و بالاتر از لایه‌های جو را یک شیطنت رسانه‌ای می‌داند و معتقد بود بحثی علمی در این حوزه مطرح کرده است که باید در فرصتی دیگر واکاوی کرد. وی در گفت‌و‌گویی دو ساعته درباره دلایل پذیرش این پست تنها برای هفت ماه و شبهاتی که درباره شنود و شبکه ملی ارتباطات و. .. مطرح است پاسخ داد.  ضمن تشکر از حضور همکار محترم مسعود کاظمی در این نشست، مشروح مصاحبه محمد حسن نامی، آخرین مسافر کابینه دهم در پی می‌آید :  

شما تنها هفت ماه مانده به پایان کابینه دهم، مسئولیت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را قبول کردید.  بفرمایید چه چیزی سبب شد به این جمع‌بندی برسید که برای مدتی به این کوتاهی مسئولیتی در حد وزارت را بپذیرید؟

نیروهای مسلح هر کجا که بخواهند بروند باید از حضرت آقا اجازه بگیرند.  ما هم وقتی این مسئولیت مطرح شد از ایشان اجازه گرفتیم و حالا هم مامور خدمت در این وزارتخانه هستیم.  

 چطور شما به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات انتخاب شدید؟ آشنایی قبلی با آقای احمدی نژاد داشتید؟

 بله ایشان را از خیلی سال قبل می‌شناسم.  این آشنایی مربوط به دوران جنگ است.  البته من با برادران ایشان حاج امیر و حاج داوود هم آشنایی دارم.  

 خودشان پیشنهاد وزارت را با شما مطرح کردند؟

خیر، موضوع را به وزیر دفاع گفته بودند و گردش کار من را از ایشان گرفته بودند ، بعد هم که حضرت آقا تایید کردند و گفتند بروید دولت من هم آمدم.

کار با دولت دهم چطور بود؟

آقای احمدی‌نژاد خصوصیات خوب زیادی دارند. سختکوشی و شب و روز کار کردن از خصوصیات مهم ایشان است.  در ضمن اصلا دنبال مال دنیا نیستند.  بعضی خصوصیاتی که بعضا افراد را به سقوط می‌رساند در ایشان وجود ندارد.  تلاش ایشان زیاد است البته عموما آخر هر کاری حرف و حدیث و. .. پیش میاد.  

چه حرف و حدیثی؟

 این دوره از انتخابات را ببینید.  چه فضای خوبی به وجود آمد. رقبا به همدیگر تبریک گفتند باخت خودشان را به گردن زمین و داور و. . نینداختند.  خب بهتر بود این کار زودتر شروع می‌شد.  البته کم کم بدرقه هم در فضای سیاسی ایران جا افتاده است. همین چند روز پیش خدمت حضرت آقا رسیدیم وایشان از تلاش‌های دولت تشکر کردند و یادآوری کردند که این دولت شعارهای انقلاب را در دست گرفته است.  خب این‌ها خیلی مسائل مهمی است.

حالا با چه برنامه‌ای وارد وزارتخانه شدید. فکر می‌کردید می‌توانید در این مدت کاری از پیش ببرید؟

 وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وزارتخانه بسیار مهمی است.  البته مدت حضور من در این وزارتخانه کوتاه بود و شاید بگویند که چون دارد می‌رود این صحبت‌ها را می‌کند. اما من معتقدم که باید در مسیری حرکت کرد که کسی برای استفاده از اینترانت پول پرداخت نکند.  حتی نظرم این است که تا دو سه سال دیگر کسی برای مکالمه تلفنی هم پول پرداخت نکند.  وقتی می‌شود از طریق فیبر نوری 2700 خدمت را به مردم ارائه کرد دلیلی ندارد برای این موارد از مردم پول بگیریم.  

خب شما فکر می‌کردید بتوانید این برنامه‌ها را محقق کنید؟

 تلاش زیادی در همین دوره کوتاه کردیم.  بالاخره تصمیم به ساخت شهرک‌های ICT گرفتیم البته دولت پولی ندارد و باید به روش BOO مجوز سرمایه‌گذاری بدهد.  نسل 3 تلفن همراه نیمه فعال است و نسل چهار را هم مجوزهایی برای فعال شدنش دادیم.  البته خب برخی کارها ماند برای دولت بعدی که بیاید و روی شبکه ملی اطلاعات و فیبر نوری و. .. کار کند.  

 شما در جلسه رای اعتمادتان گفتید یکی از برنامه‌هایتان تحقق عدالت اجتماعی است. فکر می‌کردید می‌شود در این هفت ماه عدالت اجتماعی را برقرار کرد؟

در این مدت خیر، اما می‌شود در این مسیر حرکت کرد.  بالاخره این وزارتخانه با تمامی ابعاد اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی نظامی و امنیتی سر و کار دارد.  الان تاثیر ICT بر زندگی مردم ملموس است.  در حقیقت به نوعی زندگی دوم آغاز شده است.  بحث دنیای مجازی که روز به روز بیشتر به دنیای واقعی نزدیک می‌شود مطرح است.  البته در دهه بعد بیشتر شاهد تاثیرگذاری ارتباطات بر زندگی مردم هستیم.  ببینید در سال 1391 درآمد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات 5184 میلیارد تومان بوده است. خب این مبلغ را مقایسه کنید  با درآمد اپل که 11 درصد بیشتر از درآمد نفت و گاز عربستان بود یا درآمد مایکروسافت که در سال 2012 بیش از درآمد نفت و گاز سه کشور بود.  همان طور که گفتم اگر در این مسیر کار ادامه یابد می‌شود عدالت را در این حوزه برقرار کرد.  

به همین ماجرای نسل سوم موبایل اشاره کردید؟ ماجرا چیست چطور اول مجوز صادر شده و سرمایه‌گذاری صورت گرفته و حتی تبلیغات و فروش سیم‌کارت اتفاق افتاده اما هنوز تماس تصویری برقرار نشده است.  حالا  فناوری‌های جدیدتر هم با همین مشکل فرهنگی در جامعه روبه‌رو نمی‌شود؟

 نسل سه موبایل وارد کشور شده است اما فقط ارتباط تصویری برقرار نشده.

 خب در این حوزه مشکلات عقیدتی و…  وجود داشت.  این اتفاق بالاخره می‌افتد؟

 یک پیوست فرهنگی در حال تهیه است که مشکل را برطرف می‌کند.

در دوره شما هم ماجرای راه‌اندازی ایمیل ملی و شبکه ملی اطلاعات پیگیری شد. ..

البته در ایران به هر چیزی جدیدی هجوم می‌‍‌برند و به این‌ها هم هجوم بردند.  از رسانه‌های خارجی تا داخل کشور. حالا من یک مقدمه هم بگویم که دنیا دارد در این حوزه چه می‌کند.  مثالی بزنم برای روشن شدن بحث.  چهار سال پیش وهابیون اطلس غزوات حضرت رسول را تهیه کردند و نقش حضرت علی را خیلی کمرنگ کردند.  آنها 30 میلیون دلار دادند تا به مدت سی سال این اطلس روی گوگل قرار گیرد.  خب برای چه این کار را می‌کنند؟ برای فرهنگ‌سازی.  این‌ها هجوم فرهنگی است دیگر.  ما هم باید خیلی در این زمینه‌ها کار کنیم.  محتوا در ایران خیلی زیاد است اما در قالب سخت افزار است اگر چه اخیرا سایت‌هایی فعال شده‌اند اما کاربردی ندارند.  مهم این است که محتوایی که دارید روی سایت ملی قرار گیرد و هر کسی در هر جای دنیا بتواند این محتوا را دریافت کند.  محتوایی که در زمینه دینی و مذهبی درایران تولید می‌شود کم نیست.  ما اگر چنین سایتی داشته باشیم بعدا برای ما این زمینه فراهم می‌شود که دولت مجازی اسلامی و مجلس مجازی اسلامی و قوه قضاییه اسلامی و حوزه علمیه مجازی و. .. معرفی کنیم.  اولین نیاز پس همین است که چنین سایتی داشته باشیم.  در مرحله اول هزار ترابایت هم ظرفیت باید داشته باشیم تا سرعت این کار توسعه یابد.  

 خب وقتی این موضوع مطرح شد برخی فکرشان رفت به این سمت که اگر این شبکه راه بیفتد ارتباط ایران با اینترنت بیرون دیگر قطع می ‌شود.  

 اصلا این طور نیست. دنیای امروز پیوسته است و از نظر اقتصادی و علمی پیوستگی دارد.  منتها می‌توانید در کنار این اینترنت، شبکه ملی اطلاعات را هم داشته باشیم.  سه هفته پیش مثلا ما 10 مگ پهنای باند را افزایش دادیم.  اصلا امروز از اینترنت گریزی نیست.  روز به روز بیشتر توسعه می‌یابد. الان این خط ایپک را که از کشورمان عبور دادیم بین شرق و غرب 25 ترابیات الان ترانزیت دیتا است که از طریق دریا از کانال سوئز عبور می‌کند و به آمریکا می‌رود.  آنها که عهده‌دار اصلی اینترنت هستند دوست دارند از مسیری بروند که مصرف‌کننده هم هست.  حالا اینجا هم که مصرف‌کننده هستیم.  این کار برای ما هم ارزآوری دارد و هم سرعت اینترنت را بالا می‌برد. ما هر چه سرعت اینترنت را در کشور بالا ببریم کمک کردیم به شبکه علمی و اقتصاد کشور و. ..

خب ، حالا بفرمایید که چرا پهنای باند در ایران کم است؟شما درباره مزایای علمی افزایش سرعت اینترنت می‌گویید اما امارات متحده عربی که اصلا تولید علمی ندارد سرعت اینترنت خانگی اش  900 برابر ماست  ، یا سرعت اینترنت خانگی ارمنستان صد برابر است.  خب این‌ها تناقض ندارد ؟ این شائبه پیش می آید که در ایران اصلا خود حاکمیت نمی‌خواهد که سرعت اینترنت افزایش یابد.

 نه اصلا این‌طور نیست.  ببینید کشورهای همجوار ما اشرافیت آمریکا برهمه امورشان را پذیرفته اند اما نگاه ما به عنوان یک نگاه مستقل ، و کشوری که خود را تحت تاثیر نگاه دیگران قرار نمی‌دهد فرق می‌کند.  الان سرعت آمدن اطلاعات از غرب به جهان سوم هشت بر یک است.  یعنی هشت تا مطلب می‌دهد به شما و یکی می‌گیرد آن هم از چین و هند و…  به این باید توجه کرد. این اتفاق یعنی چه ؟ یعنی سیطره فرهنگ غرب بر جهان سوم.  ما این را نمی‌خواهیم.  کشوری هست که اصلا به این توجه ندارد که سرعت واریزی دیتای اطلاعات چه تاثیری بر فرهنگ وسبک زندگی‌اش دارد اما برای ما این طور نیست. ما روش نوینی از مدیریت اسلامی را به جهان معرفی کردیم.  اما مسئله این نیست که نخواهیم سرعت اینترنت را بالا ببریم.  

 اما با فرمایش شما انگار با برنامه و خودخواسته سرعت اینترنت پایین است.  

 نه به این شیوه.  البته شما می‌دانید که وقتی وارد قسمت پنهان امنیت ارتباطات در جهان می‌شویم وضعیت دیگری وجود دارد. حتی بعضی قدرت‌های جهانی یارانه می‌دهند که مطالبشان از طریق اینترنت وارد خانه‌های مردم بشوند.  اصلا یارانه می‌دهند برای توسعه موبایل. چرا؟ چون وقتی آمد با این سبک آن وقت تاثیرگذاری فرهنگی رخ می‌دهد.  یک وقت اینترنت هست مثل چین اما کنترل شده است.  در خود انگلیس و آمریکا هم کنترل شده است اگر در این کشور در شبکه‌ها چیزی در فضای مجازی علیه رژیم صهیونیستی و منافع سرمایه داران آمریکا بنویسید فیلتر می‌کنند و هم شاید برخورد دیگری کنند.   همین الان آمریکا سعی می‌کند تا  یکی دو سال دیگر  17 سرویس خدماتی را روی موبایل هر فرد ارائه دهد.  آنها می‌خواهند سبکی یا روشی را که می‌تواند در اختیار غربی‌ها باشند را در جهان داشته باشند. باید به این‌ها توجه کرد.  

 یک جور دیگر می‌پرسم پایین بودن سرعت اینترنت به خاطر تصمیم حاکمیت است یا کمبود سرمایه‌گذاری در این حوزه؟

 خب سرمایه گذاری هم کم بوده و باید بیشتر به این حوزه توجه کرد.. . البته خط ایپک که از ایران عبور کرده است، سبب می شود پهنای باند تقویت شود.

 پس حاکمیت کاری به این حوزه ندارد؟

خیر.  

واقعا اتفاقی و تنها به دلیل کمبود سرمایه‌گذاری پهنای باند تا این حد پایین‌تر از کشورهای دیگر است؟

ببینید شرکت‌های خصوصی اینترنت وارد می‌کنند و تقسیم می‌کنند.  بخشی از این مشکل داخلی است.مردم کمتر بین اینترنت و اینترانت تفاوت می‌گذارند.  مثلا یک  SERVICE PROVIDER  بیش از ظرفیتش اقدام می‌کند. سروری که پاسخگوی بیش از صد نفر نیست آمده الکی یک پهنای باند را بین تعداد زیادی تقسیم کرده و شبکه دچار کندی شده.  انشاا… وقتی شبکه ملی اطلاعات تکمیل شود که خیلی هم زمان نمی‌برد مشکل حل خواهد شد.  

 برویم سراغ فیلترینگ؟

 این را بگذاریم برای بعد.  

 پس برویم سراغ شنود.  مردم فکر می‌کنند فضای ارتباطی در ایران بسیار تحت کنترل است.همه مکالمات شنود می‌شود.  همه ایمیل‌ها کنترل می‌شود.  

در ایران این طور نیست.

آقای نامی حتی من در سطح مقامات دیده‌ام که وقتی می‌خواهند جلسه‌ای خصوصی برگزار کنند موبایل‌هایشان را خاموش می‌کنند و باتری آن را هم در می‌آورند.  یعنی توهم شنود وجود دارد نه خود شنود؟

شنود در موبایل که وجود دارد. حتی دستگاه خاموش موبایل هم قابل شنود است. شنودهای بین‌المللی هم خیلی جدی است و سیستم‌های اندروید که وضعیت را بدتر کرده است.  وقتی استفاده می‌کنید از طریق برج‌های سلولی هم می‌توانند محل شما را پیدا کنند.  مثلا سایت ویکی پدیا یک سایت آدرس اینترنتی است اما در جنگ سی و سه روزه بیشترین آدرس منزل رزمندگان را این سایت داد به اسرائیل.  گوگل و… هم همین طور.  این‌ها درست است که ظاهرشان خدماتی است اما در واقعیت در حال جمع‌آوری اطلاعات هستند.  

 بحث من اصلا بین‌المللی نیست.  بحث داخلی شنود است.  

 نه این طور نیست.  بگذارید اول اروپا را مثال بزنم.  در اروپا  تمامی مکالمات تلفنی ضبط می‌شود.  

 در ایران ضبط نمی‌شود ؟

 خیر.  در همین اروپا حدود یک سال و نیم پیش بود یک ایرانی کشته شده بود ظرف هشت ساعت توانستند قاتلش را پیدا کنند.  از طریق همین مکالمه.  اصلا روز به روز آزادی بشر بیشتر گرفته می‌شود.  آزادی که خدا  داده توسط بشر گرفته می‌شود.  لندن یک روزگاری با 4 هزار دوربین کنترل می شد الان با 64 هزار دوربین کنترل می‌شود.  بعضی جاها نیاز است برای امنیت مردم این اتفاق بیفتد.  اما در ایران آن طور که مردم فکر می‌کنند نیست و برابر ماده 25 قانون اساسی اگر قاضی در مسیر بررسی پرونده به این نتیجه رسید خطی باید کنترل شود، این کار را می‌کند.  

 در مورد پیامک و ایمیل و. .. چه ؟

 همه همین طور.  حتی من وزیر هم نمی‌توانم بدون مجوز قاضی کاری کنم.  یکی از دوستان می‌خواست به ایمیل و تلفن خانواده‌اش دسترسی داشته باشد به ما هم گفت، ما هم گفتیم  اما نتوانست. اپراتور حق ندارد در این زمینه بدون دستور قاضی کاری کند.  

ماجرای اینترنت حلال چیست؟

ما پیشنهاد دادیم که بین کشورهای اسلامی این اینترنت حالا راه  بیفتد و کشوری دیگری هم خواست بیاید از این استفاده کند.  موارد علمی هست اما موارد اخلاقی در این اینترنت جایی ندارد.  

 مثلا در اینترنت حلال فیس بوک جایی دارد ؟

 خیر ندارد.  

وضعیت شبکه تلفن همراه در ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟

تا تاریخ 28/12/1391 صد و سیزده میلیون و شصت و شش هزار و چهارصد و چهل و سه سیم‌کارت به مردم واگذار کرده‌ایم. البته از این جدا 59 میلیون سیم‌کارت فعال است. اگر بخواهم به وضعیت تلفن ثابت هم اشاره کنم باید بگویم ضریب نفوذ تلفن ثابت تا پایان سال 91 ، 16/36 صدم درصد بود در کل وضعیت ارتباطات در ایران مناسب است. مثلاً در حوزه روستاها از 62403 روستا 52465 روستا دارای ارتباط تلفنی است.

بسیاری از روستاها دارای دفتر خدمات ارتباطی آی سی تی هستند ازظرفیت این دفاتر به درستی استفاده می‌شود؟

9861 روستا دارای دفتر خدمات آی سی تی هستند و دفاتر 6000 روستای دیگر کلید خورده یارانه یک و شش میلیون خانوار روستایی و سود سهام عدالت دو و نیم میلیون خانوار از طریق همین دفاتر پرداخت می‌شود.

وضعیت واگذاری خطوط پرسرعت اینترنت چگونه است؟ همواره کاستی هایی در این زمینه مطرح می‌شود.

چهار میلیون و هشت هزار مشترک خطوط پرسرعت اینترنت داریم این درحالی است که در سال 84 ، 79000 مشترک خطوط پرسرعت وجود داشت. بررسی ما نشان می‌دهد رشد درخواست اینترنت در ایران بالاست البته ما مذاکراتی با سایر دستگاه‌های اجرایی که فیبر نوری در اختیار دارند انجام دادیم. تا بتوانیم از پتانسیل آن‌ها برای بهبود شبکه استفاده کنیم. وزارتخانه‌هایی مانند نیرو، راه و ترابری و … فیبر نوری دارند. که ما می‌توانیم از فیبر آن‌ها استفاده کنیم در کل 208 هزار کیلومتر فیبر نوری در کشور وجود دارد.

در سال‌های اخیر حملات سایبری امنیت اطلاعات در ایران را با خطر مواجه کرد، در این حوزه چه اقداماتی صورت گرفته؟

در این سال‌های حملات سایبری زیاد بود اما مراکز ما توانسته ‌اندحملات سایبری را کشف و خنثی کنند.

سؤالی که مطرح است این است که وزارت ارتباطات وفناوری اطلاعات با پست بانک چه نسبتی دارد؟

پست بانک متأسفانه به خاطر نوع خصوصی سازی و مدیریت اشتباه از دست رفته است. ما به ایجاد یک خدمت جدید به نام پست مالی فکر می‌کنیم که البته تدارکات در این حوزه به عهده اداره پست است.

قانون جامع وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در حال پیگیری بود و شما هم مذاکراتی در این خصوص با نمایندگان مجلس داشتید، در قالب این قانون چه چیزی قرار است تغییر کند؟

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در کانون توجه مردم است مثلاً فلان روستا دارای ارتباط تلفنی نباشد یا مشکل قطع ارتباط داشته باشد یا سرعت اینترنت دستخوش تغییر شود نمایندگان از وزیر سؤال می‌کنند این درحالی است که ما ابزار کافی را برای پاسخ‌گویی به این خواسته‌ها در اختیار نداریم در این قانون قرار است مسئولیت‌ها و اختیارات متناسب یکدیگر شود.

چندی پیش شرکت ایرانسل با برگزاری مسابقه پیامکی که حاوی توهین به اهل تسنن بود فضا را کمی ملتهب کرد آیا بروز این اتفاقات هم به دلیل ناکافی بودن اختیارات وزارتخانه است؟

البته ما در این زمینه تذکرهای لازم را به این اپراتور داده‌ایم چرا که هر اقدامی که سبب ایجاد تفرقه میان مسلمانان شود از نظر ما مورد تأیید نیست. مقام معظم رهبری نیز بر این موضوع تأکید دارند که نباید اقدامی انجام داد که سبب تفرقه شود. دادستان هم در این رابطه در اقدامی شایسته و خوب اعلام جرم کردند. به هرحال همین اپراتور هم محتوای تمامی مسابقات پیامکی و …. را چک نمی‌کند به همین خاطر یک چنین اتفاقی رخ داده است.

رئیس‌جمهور در گزارش عملکرد دولت اعلام کرده است که قیمت سیم‌کارت تلفن همراه از بالای یک میلیون تومان به سه هزار تومان رسیده است این درحالی است که سیم‌کارت همراه اول هنوز هم در برخی از موارد بالای یک میلیون تومان قیمت دارد.

خب این سیم‌کارت با سیم‌کارت سه هزار تومانی اپراتور دیگر هیچ فرقی ندارد. بعضی‌ها به خاطر کلاس از سیم‌کارت‌های 0912 استقبال می‌کنند و قیمتش را بالا می‌برند. منظور من سیم‌کارت‌های رند نیست. حتی سیم‌کارت‌های غیر رند هم طرفدار دارد به همان خاطر که گفتم.

گرانترین سیم‌کارتی که در ایران فروخته شده چقدر قیمت داشته؟

یک سیم‌کارت رند بود که به قیمت 900 میلیون تومان فروخته شد.  

حالا به وزارتخانه برگردیم، ماجرای مشاوران شما چه بود؟ گویا بیش از تعدادی که باید مشاور نصب کرده بودید؟

 این یک اشتباه اداری بود . پست‌های مشاورهای قبلی حذف نشده بود . به بعضی مشاغل هم حکم مشاوره برچسب خورده است مثلا رئیس بازرسی و مشاور وزیر. طبق قانون وزیر می‌تواند 10 مشاور داشته باشد  ما حساب کردیم 12 مشاور داشتیم . این به دلیل بی دقتی دفتر بود . برای بعضی هم حکم زدیم که برای تایید بروند حراست اما آنها بعد از این مرحله دیگر مراجعه نکرده بودند در نتیجه احکام آنها بدون آنکه حکم رسمی داشته باشند مانده بود . به همین دلیل یک اشتباه محاسباتی و اداری در تعداد مشاوران اتفاق افتاده بود.

خب در این دوره وزارتتان بهترین و بدترین خاطره‌تان چیست؟

 خاطره خوب که کم نیست،  اما خاطره بد این بود که دستوراتمان به سطح پایین نمی‌رسید.  من در نیروهای مسلح بودم.  آنجا هر دستوری داده می‌شود بدون توقف تا پایین‌ترین سطح می‌رود اما اینجا اصلا این‌ طور نبود و فکر می‌کنم ساختار اداری ایران باید اصلاح شود. بعضی در موارد  معدودی ما شاهد بودیم دستورات اداری به دست سطوح پایین‌تر می‌رسد.  

انگار چند روز پیش آقای واعظی وزیر پیشنهادی آقای روحانی از وزارتخانه بازدید داشته‌اند.  در جریان بودید؟

من این مطلب را  تایید نمی‌کنم. البته ما از حضور هر کسی که بخواهد خدمت کند استقبال می کنیم. بنده خودم حاضر بودم ایشان را دعوت کنم تا به وزارتخانه بیایند و در راستای خدمت هر چه بیشتر به مردم و کشور تعامل داشته باشیم.