واکنش‌ها به احتمال افزایش تعرفه واردات تبلت و نوت‌بوک: تجربه موبایل ملی تکرار نشود
سونیتا سراب‌پور – دنیای اقتصاد : «احتمال افزایش تعرفه واردات تبلت و نوت‌بوک از 4 به 20 درصد» این خبری بود که اواخر هفته گذشته و در نشست خبری کمیسیون سخت‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران (نصر) اعلام شد. خبری که اگر به واقعیت تبدیل شود می‌تواند وضعیت بازار کامپیوتر کشور را که طی یک سال اخیر به دنبال تحریم و نوسانات نرخ ارز روزهای سختی را سپری کرده، پیچیده‌تر از همیشه کند.
افزایش قاچاق در این بازار، افزایش قیمت 16درصدی این محصولات و به دنبال آن نارضایتی کاربران می‌تواند تنها بخشی از افزایش تعرفه واردات در بازار تبلت و نوت‌بوک را به همراه داشته باشد. براساس برخی خبرها، پیشنهاد افزایش تعرفه در این بخش توسط یک شرکت کامپیوتری به کمیسیون ماده یک به‌عنوان تعیین‌کننده تمام تعرفه‌های گمرکی، ارائه شده است. همچنین براساس اخبار رسیده دلیل این افزایش تعرفه حمایت از تولیدات داخلی در بخش تبلت و نوت‌بوک اعلام شده است. به باور اعضای کمیسیون سخت‌افزار سازمان نظام صنفی تهران، افزایش تعرفه در بخش رایانه‌های همراه نه تنها به تولید این محصولات در بازار کامپیوتر کمک می‌کند، بلکه می‌تواند تجربه نه‌چندان خوشایند افزایش تعرفه برای حمایت از تولید در بازار گوشی تلفن همراه را تکرار کند.
تولید یا مونتاژ؟
تاکنون خبری درخصوص تولید نوت‌بوک ایرانی شنیده نشده است؛ اما ساخت اولین تبلت در ایران به دنبال مصوبه هیات وزیران، مبنی بر ممنوعیت ورود کالاهای غیرضروری که مشابه آن در کشور تولید میشود، کلید خورد. سازنده اولین تبلت داخلی، شرکتی است که پیش از ورود به این بازار، دست به تولید گوشی‌های وطنی نیز زده بود. گوشی‌‌هایی که تولید و فروش آن در کشور با موفقیت همراه نبود.
سال گذشته و در نشست خبری رونمایی از اولین تبلت ایرانی، سازندگان آن اعلام کرده بودند که هم اکنون ماهانه به صورت میانگین 10 هزار دستگاه از این کالا در کشور تولید میشود که طبق برنامه قرار است این میزان به 20 هزار دستگاه در ماه برسد. براساس برنامه و سیاست‌های این شرکت، قرار بود این کالا تا پایان سال 91، به دو کشور خاورمیانه صادر شود. مسوولان این شرکت داخلی مدعی بودند که تا پایان سال 2013 می‌توانند 43 درصد و تا پایان 2014 هم 54 درصد از سهم بازار تبلت ایران را به خود اختصاص دهند. اینکه آیا این شرکت به اهداف خود تا کنون رسیده است یا خیر مشخص نیست.
با این حال تحقق این ادعا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، چراکه تجربه‌های پیشین در زمینه تولید کالاهای دیجیتالی از جمله تلفن همراه نیز با چنین ادعاهایی از سوی تولیدکنندگان همراه بود، اما در نهایت هیچ کدام از وعده‌ها به حقیقت تبدیل نشد. همچنین با توجه به نبود تکنولوژی تولید تجهیزات اصلی یک تبلت در ایران برای بسیاری این سوال مطرح است که چگونه تبلت در ایران تولید میشود و آیا واردات تجهیزات تبلت به کشور و مونتاژ آنها برای ساخت یک تبلت را می‌توان تولید نامید؟ بسیاری از فعالان بازار کامپیوتر بر این باورند که با توجه به شرایط کشور به نظر بعید می‌آید که شرکت یا فردی توانایی تولید تبلت در کشور را داشته باشد، چراکه دانش تولید اجزای اصلی این دستگاه مانند پردازنده، ال سی دی و از همه مهمتر باتری، در کشور وجود ندارد. این گروه بر این باورند که اگر قرار باشد اجزای اصلی یک تبلت را از کشورهای دیگر وارد کنیم و در داخل آنها را سرهم کنیم نمی‌توان نام این کار را تولید گذاشت.
اما تولیدکنندگان تبلت ایرانی در برابر این اظهارات اعلام می‌کنند که تجهیزات این تبلت از با کیفیت‌ترین کارخانه‌های برخی کشورها تامین میشود و این مساله عجیبی نیست؛ چراکه تمام شرکت‌های تولیدکننده تبلت در جهان، همه قطعاتشان را مونتاژ می‌کنند.
بهانه‌ای برای افزایش تعرفه!
در خرداد ماه سال 91 وقتی اولین بار و به‌صورت رسمی از تبلت ایرانی رونمایی شد، بسیاری از فعالان بازار کامپیوتر پیش‌بینی می‌کردند که تولید این محصول هدفی جز افزایش تعرفه واردات تبلت به کشور را به دنبال نخواهد داشت. حالا با گذشت تقریبا یک‌سال گویا این پیش‌بینی‌ها درست از آب در آمده است.
برخی از فعالان بازار معتقدند که اگر دولت با افزایش تعرفه واردات تبلت به کشور موافقت کند، این تصمیم به ضرر فعالان بازار و در نهایت کشور تمام خواهد شد.
حسین غروی، نایب‌رییس کمیسیون سخت‌افزار سازمان نظام صنفی تهران، درخصوص تصمیم کمیسیون ماده یک برای افزایش تعرفه رایانه‌های همراه به بهانه تولید داخلی می‌گوید: «شرکتی ادعا کرده که در کشور، خط تولید نوت‌بوک و تبلت ایجاد کرده است. کمیسیون سخت‌افزار پس از بررسی‌های کارشناسی خود معتقد است که تولید نوت‌بوک و تبلت در ایران به هیچ عنوان توجیه اقتصادی ندارد و علاوه بر ایجاد انحصار در این بازار، فعالیت اقتصادی واردکنندگان و مصرف‌کنندگان این حوزه را با مشکل جدی روبه‌رو خواهد کرد.»
وی با تاکید براینکه افزایش تعرفه گمرکی نوت‌بوک از 4 به 20درصد، موجب افزایش نجومی قیمت این کالاها در بازار میشود، میافزاید: «تجربه ناموفق افزایش تعرفه موبایل طی سالیان گذشته نشان داد که بالابردن تعرفه‌ها، نمی‌تواند حامی تولیدات داخلی باشد.» به باور غروی، افزایش تعرفه گمرکی نوت‌بوک و تبلت قطعا علاوه بر افزایش قیمت، میزان قاچاق را در بازار این کالاها بالا می‌برد که این موضوع درنهایت واردکنندگان قانونی را محدودتر از گذشته خواهد کرد.
فرخ امیری، عضو کمیسیون سخت‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران و مدیرعامل شرکت مادیران نیز با اشاره به آسیب‌شناسی تولید کالاهایIT در کشور می‌گوید: «ما به عنوان یکی از تولیدکنندگان حوزه فاوا، با تشکیل یک گروه تحقیقی، روی امکان تولید محصولات در این بخش، سال‌ها به بررسی پرداختیم، اما در آخر به این نتیجه رسیدیم که تولید نوت‌بوک نیز مانند سایر تجهیزات فناوری در این حوزه امکان‌پذیر نیست.» وی نیز تجربه ناموفق ایران در بخش تولید موبایل را یادآوری می‌کند و میافزاید: «در بخش تولید موبایل و کامپیوترهای ALL IN ONE با وجود تمام حمایت‌های وزارت صنعت، حتی با تعرفه گمرکی 60 درصد هم نتوانستیم تولیدات قابل قبولی در این بخش داشته باشم و تنها تنیجه این تصمیمات، قاچاق غیرقابل کنترل در این بخش بود.» براساس اظهارات وی چرخه زمان تولید در این بخش در کشور طولانی است و این موضوع به هیچ عنوان با سرعت تکنولوژی، حجم کالای قاچاق و قیمت بالای قطعات امکان‌پذیر نیست.
امیری افزایش تعرفه واردات تبلت و نوت‌بوک را اجحاف به حقوق مصرف‌کنندگان و خیانت به صنعت تولید کشور می‌داند. وی بر این باور است که تولید، کار مقدسی است و او هم از تولید حمایت می‌کند، اما مشروط بر اینکه بتوان منطقی از تولید حمایت کرد؛ چرا که تنها افزایش تعرفه‌ها به معنی حمایت از تولید نیست.
اما آزاده داننده، رییس سازمان نظام صنفی تهران و همچنین رییس کمیسیون سخت‌افزار این سازمان از دیگر مخالفان احتمالی این افزایش تعرفه است.
وی با اشاره به مشکلاتی که افزایش تعرفه در حمایت از برند داخلی، می‌تواند در پی داشته باشد می‌گوید: «صنعت خودرو به عنوان صنعت ملی ما، نمونه بارز حمایت همه جانبه از برند ایرانی است. قطعا انحصار در حوزه خودرو تنها با حمایت‌های صورت گرفته امکان‌پذیر بوده است، اما این برند ایرانی هم‌اکنون هیچ توان رقابتی با خارجی‌ها ندارد و قطعا اگر تعرفه را آزاد کنند، خودروی داخلی از گردونه رقابت خارج میشود.» به باور وی نیز بالابردن غیرمنطقی تعرفه‌های گمرکی به بهانه حمایت از تولید کالاهای IT، قطعا موجب قربانی شدن کیفیت خواهد شد.
افزایش تعرفه یک شایعه ؟!
بسیاری از فعالان بازار کامپیوتر با اشاره به اوضاع آشفته این بازار که به دنبال تحریم‌های بین‌المللی و نوسانات ارز، هر روز پیچیده‌تر از گذشته میشود این سوال را مطرح می‌کنند که چرا کمیسیون ماده یک با وجود آسیب‌های ناشی از تجربه افزایش تعرفه همچنان باید در مورد بازار نوت‌بوک نیز چنین اشتباهی را تکرار کند. مجیدرضا حریری، رییس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران در واکنش به افزایش تعرفه واردات رایانه‌های همراه آن را شایعه‌ای بیش نمی‌داند. وی در توضیح ادعای خود می‌گوید: «هنوز جلسه رسمی کمیسیون ماده یک و همچنین جلسه کمیسیون کارشناسی آن شکل نگرفته است تا چنین موضوعی بررسی و بعد از آن نتیجه به کمیسیون ماده یک ارجاع داده شود.» وی در پاسخ به این سوال که اگر این موضوع در کمیسیون کارشناسی ماده یک مطرح و اعضا نیز به خاطر تولید این محصولات در کشور با آن موافقت کنند چه اتفاقی خواهد افتاد می‌گوید: «تا جایی که می‌دانم روحیه سازمان توسعه تجارت و همچنین مدیران دولت جدید این نیست که از تولید اسمی یک محصول حمایت کنند. حتما باید در این بخش تولیدکننده حرفه‌ای وجود داشته باشد و عمق تولید یک محصول در داخل نیز مشخص باشد. نمی‌توان از یک تولیدکننده که تمام تجهیزات اصلی این محصولات را از خارج وارد می‌کند و حتی طراحی خاصی هم ندارد را تولید در بخش رایانه‌های همراه نامید.»
حریری تاکید می‌کند که این نوع صنایع مونتاژی هیچ تکنولوژی و ارزش افزوده‌ای را برای کشور به همراه ندارد و همچنین در صورتی می‌توان از این‌گونه تولید حمایت کرد که بتواند اشتغال بالایی را در داخل به همراه داشته باشند که در حال حاضر تولید رایانه‌های همراه هیچ‌کدام از این ویژگی‌ها را ندارند.
حریری بر این باور است که اعضای کمیته ماده یک قطعا با انجام کارهای کارشناسی و در نظر گرفتن شرایط موجود و تجربه‌های پیشین در این بازار، تصمیم‌گیری خواهند کرد.