تدوین سند حمایت از پژوهش‌ها و اصول حاکم بر حوزه فضای مجازی
رئیس پژوهشگاه فضای مجازی گفت: در پی درخواست رئیس مجلس از دبیر شورای‌عالی فضای مجازی، سیاست‌ها و اصول حاکم بر قانون‌گذاری فضای مجازی تدوین شد. برای تدوین سند حمایت از پژوهش‌های حوزه فضای مجازی، سند نیازمند تصویب در مرکز ملی فضای مجازی است.
حسین مطلبی در نشست خبری پژوهشگاه فضای مجازی با بیان این‌که امروزه دیگر اهمیت مسئله فضای مجازی بر کسی پوشیده نیست، گفت: فضای مجازی با سرعتی خیره‌کننده در حال بسط و گسترش در تمامی ساحات زندگی بشر امروزی اعم از اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است. شاهدیم که فضای مجازی در طی دهه‌های اخیر هر روز بخش قابل‌توجهی از زندگی بشر را در خود فرو برده و در درون خود به آن حیاتی نوین می‌بخشد. زمانی رویکرد غالب، فضای مجازی را به ابزاری هم‌عرض در کنار سایر ابزارهای بشری تبدیل کرده بود اما اکنون شاهد هستیم که ظهور و گسترش فضای مجازی در دهه‌های اخیر باعث شکل‌گیری تعاملات اجتماعی متکثر و متنوع انسان‌ها در بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات شده است.
وی افزود: این تعاملات گوناگون به تدریج نظامات اجتماعی مختلفی را در بستر شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی ایجاد کرده‌اند. زیست مجازی انسان‌ها در این نظامات اجتماعی جدید، مسائل اقتصادی، سیاسی، اخلاقی و غیره در پیش روی ایشان قرار داده، حجم این تحولات به اندازه‌ای بوده است که بسیاری معتقدند ما وارد دوره جدیدی از زندگی بشر شده‌ایم که در آن پیشران تحولات، فضای مجازی است و عصر جدیدی که می‌توان آن را عصر فضای مجازی نامید آغاز شده است.
رییس پژوهشگاه فضای مجازی ادامه داد: در مواجهه با این حجم از تحولات عصری، دو رویکرد اصلی فعال و منفعل در کشور شکل گرفته و عده‌ای در مقابل آنچه برایشان توسط بنیان‌گذاران و طراحان فضای مجازی کنونی رقم زده شده، سر تعظیم فرود آورده و خود را تسلیم آنچه برایشان ترسیم شده، کرده‌اند و در مقابل عده‌ای هر چند اندک، به هر نوآوری در این فضا نگاهی بدبینانه دارند و تمام تلاش خود را بر مسدود یا محدودسازی حداکثری این فضا متمرکز کرده‌اند و در عمل این فضا را یکسره تهدید می‌بینند.
مطلبی فصل مشترک این دو رویکرد را مواجهه منفعل و ابزارنگرانی با فضای مجازی اعلام و تصریح کرد: اگر به نگاه رهبر حکیم انقلاب اسلامی مراجعه کنیم، موارد متفاوتی می‌یابیم: «فرصت بیشتر از تهدید فضای مجازی رهبری…..» نگاه همزمان به فرصت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی و برنامه داشتن برای بهره‌برداری از فرصت‌ها و مقابله با تهدیدها همان چیزی است که از آن با عنوان نگاه فعالانه یاد میشود. ایشان فراتر از این موارد، فضای مجازی را فرصتی برای پیشرفت و پیشتازی ایران اسلامی در سطح تحولات تمدنی می‌دانند.
وی گفت: کنش‌گری فعالانه در این فضا مستلزم آگاهی هرچه بیشتر و ژرف‌تر نسبت به اقتضائات عصر فضای مجازی و برنامه‌ریزی جهت بهره‌مندی از فرصت‌ها و مقابله با تهدیدات آن است. این در حالی‌است که سرعت سرسام‌آور رشد و گسترش فضای مجازی به همراه پیچیدگی‌های فنی و ماهیت میان‌رشته‌ای مسائل آن که طیف گسترده‌ای از مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، حقوقی، اخلاقی و … را دربر می‌گیرد، باعث شده که عنصر پژوهش، نقشی محوری در به‌دست گرفتن ابتکار عمل در این عرصه داشته باشد.
رییس پژوهشگاه فضای مجازی با تاکید بر این‌که توسعه فضای مجازی متناسب با نیازهای کشور نیست، تصریح کرد: در حال حاضر نه تنها عقب‌ماندگی فنی نداریم بلکه در سایر حوزه‌ها همچون در حوزه نظری و اندیشه‌ای عقب‌ماندگی داریم. بر این اساس در دوره اول فعالیت، در نظر داریم با توجه به این‌که فقر ادبیاتی شدیدی داشتیم سرفصل‌های پژوهشی را در دسترس پژوهشگران قرار دهیم. در دوره دوم فعالیت نیز حاضر به همکاری با همه پژوهشگاه‌های فنی و علوم انسانی هستیم تا با همه گروه‌های دانشگاه‌ها چه داخلی و چه خارجی در حوزه فضای مجازی مرتبط شویم.
مطلبی با اشاره به برنامه‌های پژوهشگاه در افق ۱۴۰۵ گفت: پژوهشگاه بازوی علمی – پژوهشی در موضوعات حکمرانی این فضا، حلقه واسط و قطب علمی پژوهشگاه فضای مجازی در افق ۱۴۰۵ دیده شده از این رو پژوهشگاه فضای مجازی در افق ۱۴۰۵ مرجع پژوهش‌های حوزه فضای مجازی است.
وی با اشاره به محورهای مهم فعالیت آتی پژوهشگاه، عنوان کرد: فعالیت در حوزه‌های اقتصاد دیجیتال، فناوری‌های نوظهور، ایجاد رشته‌های بین‌رشته‌ای و تدوین نظریه جمهوری اسلامی در فضای مجازی از مهم‌ترین محورهایی است که پژوهشگاه برای ادامه مسیر خود در نظر دارد.
رئیس پژوهشگاه فضای مجازی در ادامه در خصوص این مسئله که چه پیشنهاداتی برای چگونگی اجرای مصوبات شورای عالی فضای مجازی وجود دارد؟، اظهار کرد: از جمله پیشنهاداتی که در این‌باره داده‌ایم این بود که مصوبات شورا چطور اجرا شود. مصوبات شورای عالی فضای مجازی در حکم قانون است، اما این‌که چطور اجرا شود مبهم است و در قالب نامه برای رئیس مرکز ملی فضای مجازی این پیشنهاد را شرح داده‌ایم.
مطلبی از جمله اقدامات مهمی که در سال جاری انجام خواهد شد را، تدوین سند شعار سال در حوزه دانش‌بنیان و تدوین سند عدالت دیجیتال و همچنین اقدامات دیگری از جمله ترجمه اسناد شورای عالی فضای مجازی از جمله سند شبکه ملی اطلاعات به زبان‌های انگلیسی و عربی در پژوهشگاه عنوان کرد.
تدوین سند حمایت از پژوهش‌های حوزه فضای مجازی
رئیس پژوهشگاه فضای مجازی با تاکید بر این‌که پژوهشگاه طرح حمایت از پایان‌نامه‌های تحصیلی را در دستور کار دارد، افزود: اگرچه تاکنون حمایت‌ها موردی بوده است اما برای تدوین سند حمایت از پژوهش‌های حوزه فضای مجازی اقدام کرده‌ایم که آیین‌نامه این سند نیازمند تصویب در مرکز ملی فضای مجازی است و در صورت تصویب دیگر نیاز نیست که تمام موارد را به‌صورت تک‌تک بررسی کنیم.
مطلبی در ادامه از امکان استفاده از ظرفیت سرباز نخبگان خبر داد و اعلام کرد: امکان جدیدی فراهم شده که به این وسیله سربازان می‌توانند در حوزه پژوهش‌های فضای مجازی فعالیت کنند و باید با این پژوهشگاه هماهنگ شوند و در این صورت دوره سربازی را با امکان نخبگانی طی خواهند کرد.
وی در خصوص بودجه پژوهشگاه برای سال‌جاری تاکید کرد: پیشنهاد پژوهشی امسال ۱۶ میلیارد تومان بوده است اما پژوهشگاه ردیف بودجه جدا از مرکز ملی فضای مجازی ندارد و این بودجه ناظر بر عناوین پژوهشی تخصیص داده میشود.