ناکامی‌های صنعت ارتباطات ثابت کشور از نگاه بخش خصوصی
براساس آمارهای جهانی، رتبه‌ی ایران در حوزه‌ی سرعت ارتباطات ثابت در میان کشورهای جهان، حدود ۱۳۰ تا ۱۴۰ است. درحالی که این رتبه در حوزه‌ی همراه، حدود ۷۰ است.
محمدحسن شانه ساززاده (رییس هیات مدیره گروه شرکت‌های شاتل) دلیل این ناکامی و عقبماندگی صنعت ارتباطات ثابت کشور را نقش شرکت مخابرات می‌داند.
ایشان در گفت‌وگو با روابط عمومی شاتل اظهار کرد: شرکت مخابرات ایران در حال حاضر شبکه‌ی کابل مسی را به صورت انحصاری در اختیار دارد ولی امکان بهره‌برداری برای تکنولوژی‌های جدید را به سختی در اختیار دیگران می‌گذارد و خودش هم سرمایه‌گذاری در این حوزه نمی‌کند.
او می‌گوید: به عنوان مثال: تجهیزات VDSL شاتل حدود چهار سال است که در انبار مانده و ما می‌خواهیم از این تجهیزات استفاده کنیم تا سرعت اینترنت ۱۰ تا ۱۵ برابر شود و به سرعت 80 تا 90 مگابیت بر ثانیه برسد.
هم‌چنین درآمد مخابرات هم چندین برابر شود. اما متاسفانه با وجود قراردادی که ما با شرکت مخابرات ایران داریم، این عزیزان حاضر به همکاری در این زمینه نیستند. نه سرمایه‌گذاری می‌کنند و نه همکاری و نه خود را ملزم به اجرای قوانین می‌دانند.
ما در دولت قبل نمی‌توانستیم در حوزه‌ی فیبر خیلی فعالیت کنیم اما در دولت جدید، استفاده از سرویس FTTx مطرح است و سیاست‌های حمایتی خوبی برای آن دیده شده است اما متاسفانه ما درگیر مذاکره با شهرداری‌ها با سلایق گوناگون برای اجرای این پروژه هستیم.
شانه ساززاده می‌گوید: ما فقط از دو راه میتوانیم این سرویس را به مردم برسانیم. یا به صورت زمینی که نیاز به مجوز حفاری دارد و شهرداری‌ها باید مجوزهای لازم را در اختیار ما قرار دهند یا این که به صورت هوایی، از طریق تیرهای چراغ برق که ما باید با شرکت توانیر همکاری کنیم.
شهرداری فرایند مذاکره‌ی بسیار طولانی دارد. ما با اکثر شهرداری‌ها بیش از چند سال است که در حال مذاکره هستیم. خوشبختانه همین اواخر توانستیم با چند شهرداری به توافق برسیم و کار را پیش ببریم. مثل: قم، قزوین، مشهد و …
فکر می‌کنم تا یک سال آینده نیز، شاهد تحولی عظیم در سرویس‌دهی این شهرها خواهیم بود. البته این امر نیازمند یک عزم ملی است.
او افزود: تمام ارکان جامعه باید قبول کنند که زیرساخت‌های ICT چقدر به تولید ملی کمک می‌کند و چقدر می‌تواند به عنوان موتور پیشران اقتصاد کشور ایفای نقش کند.
اما متاسفانه این را بسیاری از نهادها به عنوان یک مرکز درآمدی می‌بینند. شهرداری و توانیر هم به دنبال درآمد کلان از این حوزه هستند.
او در ادامه می‌گوید: یکی دیگر از مشکلات ما قیمت بسیار پایین تعرفه‌هایمان نسبت به بازار جهانی است. این تعرفه‌ها یک چهلم افغانستان، یک سی‌ام امارات و یک چهلم آمریکاست. درحالی‌که قیمت پهنای باندی که ما می‌خریم بسیار گران است. در حال حاضر ما هر مگ پهنای باند را نزدیک به ۲ دلار خریداری می‌کنیم. در‌صورتی‌که همین پهنای باند در کشورهای دیگر نزدیک به ۱۰ سنت (۳ هزار تومان) است. خرید ما از نهاد دولتی ۲۰ برابر قیمت جهانی است اما قیمت کاربر نهایی خیلی پایین‌تر است.
آیا شرکت مخابرات ایران تمایل به سرمایه‌گذاری در این حوزه ندارد؟
شرکت مخابرات شرکت بسیار عظیم و بزرگی است. ما توصیه‌مان به عنوان کارشناس این است که در حوزه خرده‌فروشی (یا Retail) وارد نشود. چون خرده‌فروشی ساختار و سازمان خودش را می‌طلبد. اگر این شرکت در همان لایه‌ی عمده‌فروشی بتواند فعالیت کند، بسیار موفق و سودآور خواهد بود. با این وجود، به دلیل اختلاف نظر در ساختار تصمیم‌گیری مخابرات، نمی‌توانند به جمع‌بندی در این مسئله برسند.
سیاست‌های تثبیت قیمت خدمات ارتباطات ثابت چه تاثیری بر وضعیت این صنعت داشته است؟
شانه ساززاده می‌گوید: این سیاست‌ها تاثیر به‌سزایی در عقب افتادگی کشور دارد. توجه شما را به زیرساخت‌های ICT و بعد از آن سرویس‌هایی که عرضه شده‌اند، جلب می‌کنم. ببینید چه‌طور دیجی کالا و اسنپ ایجاد شدند و چه کمک بزرگی به اقتصاد کشور کردند. دیجی کالا واقعا دارد واسطه‌ها را در بازار حذف می‌کند و سعی دارد تولید‌کننده را به مصرف‌کننده نزدیک‌تر کند. همین‌طور اسنپ. قبل از اسنپ ما دچار چه شرایط آشفته‌ای در وضعیت کرایه تاکسی و حمل و نقل بودیم اما الان همه چیز منظم، ساختار یافته و زمان‌بندی شده است.
همه‌ی این‌ها نقش زیرساخت‌های ICT و اپلیکیشن‌هایی که با این زیرساخت‌ها ایجاد میشود را نشان می‌دهد. در نتیجه هر چقدر ما در این زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری کنیم، قیمت تمام‌شده‌ی محصولاتمان و بهره‌وری ما افزایش پیدا می‌کند.
به نظر شما جایگاه هزینه‌ی خدمات ارتباطات ثابت در بودجه‌ی خانوارها چه قدر است که وزارتخانه بر این موضوع متمرکز شده است؟
در حال حاضر این هزینه‌ها تقریبا یک صدم است. اگر درآمد یا حقوق را پنج تا شش میلیون تومان در نظر بگیریم، برای یک خانواری که یک نفر در آن شاغل است، پرداختی برای خدمات اینترنت به طور متوسط پنجاه هزار تومان است که این میشود یک درصد. به همین ترتیب، با نگاه به بُعد خانوار، این سهم بسیار ناچیزتر از عددی‌ست که گفته شد.
در چه صورتی می‌توان به آینده‌ی بازار ارتباطات ثابت و استفاده از فناوری‌های نوین در کشور امیدوار بود؟
من با این عزم و هدف‌گذاری که در جناب آقای وزیر ارتباطات می‌بینیم، فکر می‌کنم که ما در سه یا چهار سال آینده آن اهداف خیلی عالی ایشان برای ۲۰ میلیون پورت که تحول بسیار بزرگی است و خیلی هم جای تقدیر دارد را شاهد خواهیم بود.
مهم‌ترین انتظارات شما از وزارتخانه برای بهبود شرایط بازار ارتباطات ثابت چیست؟
واقعا بخش خصوصی را درک کنند و بدانند که بخش خصوصی چقدر می‌تواند به اقتصاد کشور کمک کند.
تاکید حاکمیت کشور نیز این است که کار مردم را به دست مردم بسپارید. این که بخش خصوصی سعی می‌کند به خاطر این که بتواند سرمایه‌اش را حفظ کند، سرویس خوب با قیمت مناسب به مردم بدهد، خیلی برای کشور سودمند است.
ما از وزارتخانه اصلا انتظار کمک مالی و … نداریم. بلکه انتظار داریم یک ریل‌گذاری درست انجام شود تا بخش خصوصی به موفقیت برسد و دستاورد داشته باشد.
شاتل تا چه اندازه آمادگی سرمایه‌گذاری و ایجاد تحول در صنعت ارتباطات ثابت کشور را دارد؟
ما برنامه‌ی خیلی گسترده‌ای داریم و در تلاشیم که حداقل تا سه سال آینده، ۵ میلیون پورت تجهیزات فیبر راه‌اندازی کنیم.