هوش مصنوعی؛ دغدغه تازه رهبران جهان
شور و اشتیاق جهان برای بهره‌جویی از پدیده هوش مصنوعی تمامی ندارد و همین است که این تکنولوژی و کاربردهایش به سرعت در بخش‌های مختلف زندگی و صنایع نفوذ می‌کنند. این روند اما همزمان نگرانی‌ها و دغدغه‌های جدی پیرامون مسائل امنیتی و حریم خصوصی را مطرح کرده است؛ تا جایی که رهبران جهان را به فکر وضع و اعمال قوانین و مقرراتی ویژه در این زمینه انداخته است.
با این اوصاف هفته گذشته نخستین نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره هوش مصنوعی برگزار شد و در ادامه کاخ سفید هم به تازگی از توافق داوطلبانه غول‌های تکنولوژی برای پذیرش ضوابط ایمنی برای استفاده از کاربردهای مختلف هوش مصنوعی، خبر داده است. گویا همزمان با توسعه هوش مصنوعی، چالش‌های این فناوری هم در حال گسترش در ابعاد مختلف هستند و این موضوع باعث شده است تا رهبران کشورهای جهان به قید فوریت و اولویت، وضع قوانین و مقررات در این زمینه را در دستور کار خود قرار بدهند.
توافق داوطلبانه غول‌های تکنولوژی
ایالات‌متحده آمریکا به عنوان خانه بزرگ‌ترین شرکت‌های تکنولوژی جهان، طبیعتا بیشتر از دیگر کشورهای جهان خطرات توسعه هوش مصنوعی را احساس و به همین دلیل با جدیت روند قانونمند کردن استفاده از کاربردهای این فناوری را دنبال کرده است. این پیگیری‌ها و جلسات متعدد حالا گویا به نتیجه اولیه‌ای رسیده که رضایت رئیس‌جمهور آمریکا را به همراه داشته است. به این ترتیب جو بایدن روز جمعه از توافق داوطلبانه شرکت‌های بزرگ تکنولوژی با پذیرش ضوابط ایمنی در نظر گرفته شده برای بهره‌گیری از هوش مصنوعی خبر داده است. بازیگران اصلی در جریان توسعه هوش مصنوعی از جمله آمازون، گوگل، متا، مایکروسافت و اوپن ای‌آی با ضوابط ایمنی جدید کاخ سفید برای هوش مصنوعی – که با سرعتی خیره‌کننده در حال رشد است- موافقت کرده‌اند.
در میان دستورالعملهایی که دولت بایدن ارائه کرده است، نشان‌دار کردن محتوای تولید شده توسط هوش مصنوعی برای تشخیص راحت‌تر آن و امکان آزمایش این محتوا توسط تکنولوژی‌های دیگر، برای شناسایی جریان‌های خطرناک ضروری اعلام شده‌اند. جو بایدن روز جمعه در کاخ سفید گفت که تعهد این شرکت‌های بزرگ واقعی و ملموس است و به توسعه ایمن، محافظت شده و قابل‌اعتماد تکنولوژی‌هایی کمک می‌کند که برای جامعه مفید هستند و ارزش‌ها را حفظ می‌کنند. او در ادامه گفت: «آمریکایی‌ها چگونگی پیشرفت هوش مصنوعی و روند سریع از بین رفتن مشاغل در صنایع توسط این تکنولوژی را مشاهده می‌کنند. این تعهدات، گامی امیدوارکننده در مسیری هستند که در آن ما باید اقدامات بیشتری را با همکاری یکدیگر انجام دهیم.»
رئیس‌جمهور آمریکا گفت که هوش مصنوعی فرصت‌های شگفت‌انگیزی را ایجاد کرده و همزمان مخاطراتی را برای جامعه و اقتصاد به همراه آورده است. به گفته او، این توافق سه اصل بنیادین شامل امنیت، حفاظت و اعتماد را برجسته خواهد کرد. طبق اعلام کاخ سفید، تعهداتی که هفت شرکت آمریکایی به صورت داوطلبانه پذیرفته‌اند، به این معناست که آنها ایمنی محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی خود را پیش از عرضه تضمین می‌کنند.
خبر این توافق، زمانی منتشر شد که منتقدان درباره گسترش تهدیدات جدی هوش مصنوعی همزمان با توسعه سریع آن و خطر آسیب‌پذیری‌های واقعی تا پیش از وضع قوانین ویژه برای آن، هشدار می‌دهند. این تعهدات داوطلبانه اگرچه از نظر قانونی الزام‌آور نیستند، اما احتمالا جایگزین موقتی برای قوانین آینده و اقدامات فراگیری هستند که در حال توسعه‌اند. افزایش سرمایه‌‌گذاری‌های تجاری در ابزارهای هوش مصنوعی مولد که می‌توانند به شکلی متقاعدکننده متونی شبیه به انسان بنویسند و تصاویر و محتوای دیگری را تولید کنند که مورد توجه عموم قرار بگیرند، همزمان نگرانی‌هایی را درباره توانایی این ابزارها برای گول زدن افراد، گسترش اطلاعات نادرست و مخاطرات دیگر به همراه می‌آورد.
این تعهدات داوطلبانه برای غول‌های تکنولوژی به معنای یک روش سریع شناسایی خطرات پیش‌رو در آینده است که به کنگره برای تصویب قوانین و مقررات مربوط به هوش مصنوعی کمک می‌کند. بعضی از طرفداران وضع مقررات برای هوش مصنوعی معتقدند که اقدام دولت بایدن یک شروع است؛ اما به الزامات بیشتری برای پاسخگو نگه داشتن شرکت‌های تکنولوژی و توجیه‌پذیری محصولات‌شان در حوزه هوش مصنوعی، نیاز است.
ایجاد یک نهاد بین‌المللی ویژه
کشورهای مختلفی به دنبال روش‌هایی برای قانونمند کردن هوش مصنوعی هستند؛ از جمله قانون‌گذاران اتحادیه اروپا که برای وضع قوانین فراگیری برای ۲۷ کشور عضو بلوک اروپا، مشغول مذاکره‌اند. جزئیات احکام و قوانین اتحادیه اروپا هنوز مشخص نشده است، اما محتوای قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا به قوانینی قدرت می‌دهند که از کاربران در برابر دسترسی بیش از اندازه، نقض حریم خصوصی، انواع تبعیض و مخاطرات الگوهای هوش مصنوعی به‌شدت محافظت می‌کنند. این در حالی است که در ایالات‌متحده آمریکا مذاکرات مربوط به وضع قوانینی در حوزه هوش مصنوعی هنوز در مراحل اولیه قرار دارند. کارولینا فیتزجرالد، معاون مرکز اطلاعات حریم خصوصی الکترونیک (Epic) در آمریکا گفته است دستورالعمل‌های داوطلبانه تنها بخشی از مجموعه دستورالعملهایی هستند که کاخ سفید در زمینه هوش مصنوعی منتشر کرده است. او همزمان ابراز نگرانی کرده است که این توافق ممکن است به کند شدن روند قانون‌گذاری برای هوش مصنوعی در کنگره منجر شود. فیتزجرالد تاکید کرده است: «ما به قوانینی برای ادامه این راه نیاز داریم؛ پیش از آنکه این فناوری به قدری بزرگ شود که دیگر امکان قانونمند کردن آن وجود نداشته باشد.»
علاوه بر این‌ها، شورای امنیت سازمان ملل متحد در هفته گذشته برای نخستین بار نشستی در زمینه فرصت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی برگزار کرد و در آن دبیرکل سازمان ملل درباره خطرات گسترش سریع هوش مصنوعی در جهان و مشکلات امنیتی آن هشدار داد. آنتونیو گوترش ضمن تاکید بر اعمال مقرراتی برای آزمایش‌پذیر کردن این تکنولوژی، در این نشست اعلام کرد که سازمان ملل متحد مکانی ایده‌آل برای پذیرش استانداردهای جهانی است و هیاتی را تعیین کرد که تا پایان سال جاری میلادی به او درباره گزینه‌های پیش‌روی حکمرانی جهانی هوش مصنوعی، گزارش بدهند. دبیرکل سازمان ملل همچنین گفت که از اقدامات بعضی کشورها برای ایجاد یک نهاد بین‌المللی جدید جهت حمایت از اقدامات جهانی در راستای حکمرانی هوش مصنوعی – که عملکردی شبیه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا گروه میان‌دولتی تغییرات آب‌وهوایی دارد- استقبال می‌کند.
این در حالی است که کاخ سفید روز جمعه اعلام کرد ایالات‌متحده آمریکا در ماه‌های گذشته با بعضی از کشورها درباره تعهدات داوطلبانه مربوط به هوش مصنوعی، مشورت کرده است.
طبق اعلام کاخ سفید، شرکت‌های بزرگ تکنولوژی به‌طور داوطلبانه با انجام هشت ضابطه ایمنی در زمینه هوش مصنوعی توافق کرده‌اند که عبارتند از:
نشان‌دار کردن محتوای صوتی و تصویری برای کمک به شناسایی محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی
اجازه به متخصصان مستقل جهت تلاش برای شناسایی و از بین بردن الگوهایی که بستر رفتارهای نادرست می‌شوند؛ فرآیندی که به نام «گروه قرمز» شناخته میشود
به اشتراک‌گذاری اطلاعات ایمن و قابل‌اعتماد با دولت و دیگر شرکت‌ها
سرمایه‌گذاری در اقدامات مربوط به امنیت سایبری
ترغیب شرکت‌های دیگر به آشکارسازی آسیب‌پذیری‌های امنیتی
گزارش خطرات اجتماعی از قبیل کاربردهای نامناسب و تبعیض‌آمیز
اولویت‌دهی به تحقیقات مربوط به خطرات اجتماعی هوش مصنوعی
استفاده از پیشرفته‌ترین سیستم‌های هوش مصنوعی که به عنوان مدل‌های پیشگام شناخته می‌شوند، برای حل بزرگ‌ترین مشکلات اجتماعی