سامانه مودیان یک سال پس از راه‌اندازی همچنان مشکل دارد
سامانه مودیان مالیاتی، با گذشت بیش از یک سال از راه‌اندازی، هنوز چالش‌های خود را دارد. برخی از مودیان در استفاده از این سامانه با چالش‌هایی در انتخاب شناسه کالا، بارگذاری فاکتورها، و نبود مکانیسم کارآمد برای اعتبارسنجی و اصلاح فاکتورهای ردشده از سوی خریداران مواجه هستند. در چند مدت اخیر این سامانه قطع و وصل شده است.
سامانه مودیان مالیاتی و قانون پایانه‌های فروشگاهی در تاریخ ۲۱ مهرماه ۱۳۹۸ به تصویب مجلس رسید. سامانه مودیان مالیاتی با هدف جمع‌آوری و یکپارچه‌سازی اطلاعات مربوط به مودیان مالیاتی راه‌اندازی شده است. ثبت‌نام در سامانه مودیان مالیاتی از وظایف صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی است. طبق قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان مصوب آبان ۱۳۹۸، هر فرد مشمول مالیات موظف است برای ثبت‌نام در سامانه مودیان مالیاتی و اخذ شناسه یکتای حافظه مالیاتی اقدام کند. در این سامانه به هر مودی مالیاتی یک کارپوشه اختصاص داده میشود. این کارپوشه راه ارتباطی مودیان با سازمان امور مالیاتی است.
طبق گفته رئیس سازمان امور مالیاتی، حجم ورودی اشخاص حقوقی در سامانه مودیان نسبت به گذشته ۴۲ درصد رشد کرده است. با اجرای کامل قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، نظام مالیاتی و اقتصاد کشور سامان خواهد یافت.
به گفته رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور امسال از محل افزایش یک درصد نرخ مالیات بر ارزش‌افزوده ۶۰ تا ۷۰ هزار میلیارد تومان درآمد جدید به‌دست می‌آید. اما مساله‌ای که وجود دارد چالش‌های مودیان در سامانه مودیان است.
یکی از این مشکلات، اصلاح فاکتور در سامانه است. به گفته مودیان، مکانیسم مشخصی در سامانه برای اعتبارسنجی رد فاکتور از سوی خریدار وجود ندارد و ظاهراً فاکتور برای فروشنده محاسبه شده اما برای خریدار محاسبه نمی‌شود و در صورتی که طرف خریدار به اشتباه فاکتور را رد کرده باشد، دیگر امکان تصحیح آن وجود ندارد.
محسن رهبر، مدیر مالی شرکت ایسام، به مشکلات متعدد مودیان در انتخاب شناسه کالا اشاره کرد و گفت: موارد بسیاری وجود دارد که شناسه کالا و کالای حقیقی وجود ندارد و راهکارهای اخذ شناسه کالای اختصاصی برای بسیاری از مودیان کوچک در نظر گرفته نشده است. از طرفی بستر ضعیف سامانه که با قطعی‌های متعدد مواجه است کار را برای بسیاری از مودیان دشوار کرده است. همچنین امکانات سامانه به منظور جست‌وجوی صورت‌حساب‌ها یا امکان تفکیک مواردی مثل کارمزد بانک‌ها که بسیار متعدد است از سایر صورت‌حساب‌ها از معایب جدی سامانه است.
از دیگر مواردی که مودیان را به چالش کشانده، مهلت ۲۰ روزه بارگذاری فاکتورهاست. این مهلت برای بسیاری از مودیان که با پروسه‌های ارسال کالا به مقصد، رسید انبار، کنترل کیفی و سایر موارد بوروکراتیک تا رسیدن فاکتور به دست واحد مالی طرف خریدار سروکار دارند، کافی نیست و گاهی با رد فاکتور یا مغایرت مواجه می‌شوند.
رهبر در این باره گفت: برخی از مودیان پس از مواجهه با تاثیر اطلاعات پرداخت در اظهارنامه ارزش‌افزوده، شرط تسویه‌حساب را درج پرداخت پیش از تسویه‌حساب از سوی فروشنده قرار داده‌اند که مقتضی تمهید بهتری برای جلوگیری از این مورد است.
به گفته مدیر مالی شرکت ایسام، مبالغی ظاهراً ناشی از سامانه مودیان در بخش فروش‌های معاف اظهارنامه درج شده که امکان منفی کردن مبلغ ذکرشده در اظهارنامه وجود ندارد و همچنین صورت‌حساب‌هایی تحت عنوان معاف در خروجی گزارش‌های سامانه مودیان قابل شناسایی و رویت نیست. همچنین فعالان این حوزه معتقدند بخش جست‌وجوی صورت‌حساب‌ها در فروش و خرید بر اساس آیتم‌های کاملی طراحی نشده و پیدا کردن صورت‌حساب‌ها بر اساس اقلام تیپ صادره مرسوم کار ساده‌ای نیست و خروجی گزارش‌های خرید و فروش هم به طور کامل طراحی نشده است.
یکی از معضلات دیگر سامانه مودیان، نبود بخشی برای قرارداد اجاره است. در همین خصوص رهبر توضیح داد: بخشی تحت عنوان قرارداد اجاره هنوز در سامانه مودیان راه‌اندازی نشده است و به ناچار فعلاً قراردادهای اجاره در گزارش‌های فصلی درج میشود که البته راه‌اندازی آن کار پیچیده‌ای به‌نظر نمی‌رسد. نبود چنین بخشی، سامانه مودیان را از عنوان جامع بودن یک سامانه دور میکند.
عبور از حد مجاز
بر اساس توضیحات فاطمه اکبری، رئیس حسابداری «شب»، زمانی که فروشنده از حد مجاز ماده ۶ عبور میکند، فاکتور صادر میشود و در کارپوشه مودی قرار می‌گیرد اما اینجاست که مشکلات آغاز میشود. در صورت تایید فاکتور از سوی مودی، اعتبار مالیاتی و مبلغ پرداخت‌شده به عنوان ارزش‌افزوده لحاظ نمی‌شود که می‌تواند به ضرر خریداران تمام شود. از سوی دیگر اگر مودی فاکتور را رد کند، این عمل می‌تواند به ضرر او باشد، زیرا خرید انجام و مبلغ نیز پرداخت شده است.
اکبری معتقد است در این شرایط اگر ماده ۶ را رد میکند نباید اجازه دهد یا اگر اجازه میدهد به شکلی باشد که خریدار با مشکل مواجه نشود؛ زیرا شاید در آن زمان مودی نتواند سقف فروش را افزایش دهد.
طبق گفته‌های رئیس حسابداری «شب»، سیستم جست‌وجو در این پلتفرم به گونه‌ای طراحی شده که امکان پیدا کردن فاکتورها تنها از طریق شماره مالیاتی، رقم فاکتور یا استفاده از سایر فیلترها مقدور است و جست‌وجوی مستقیم از طریق نام شرکت یا شخص امکان‌پذیر نیست.
روزبه وفایی، مدیر مالی شرکت سینداد، درباره سامانه مودیان و مسائل مرتبط با کد کالا، تاکید میکند افرادی که نتوانسته‌اند کد کالای اختصاصی دریافت کنند، به جای آن کد کالای عمومی را وارد کرده‌اند. این امر می‌تواند باعث نگرانی در خصوص نحوه برخورد اداره مالیات با این موضوع باشد.
وفایی اشاره کرد این مشکلات عمدتاً به دلیل نوپا بودن این سامانه و برخی از باگ‌های موجود در آن است. او ابراز امیدواری کرد با گذشت زمان و اصلاح این باگ‌ها، روند کار تسهیل شود. همچنین احتمال داد در سال اول اجرای سیستم، اداره مالیات به بخشودگی مالیاتی برای فروش‌هایی که به دلیل مشکلات سیستمی ثبت نشده‌اند، اقدام کند تا این مشکلات جبران شود.
راه سخت
روزبه وفایی، مدیر مالی شرکت سینداد، با اشاره به مشکلاتی که در بخش کد کالا وجود دارد گفت: موضوع کد کالا هم مشکلات خودش را داشت. کد کالای اختصاص و عمومی جدا بود. کسایی که نمی‌توانستند کد کالای اختصاصی بگیرند، کد عمومی را وارد می‌کردند. اما مشکل اینجاست که در این شرایط مودیان نمی‌دانند اداره مالیات چه برخوردی با این عملکرد میکند.
به گفته وفایی، سامانه مودیان سخت راه افتاد. الان هم راحت پیش نمی‌رود. از مهر پارسال همه موظف بودند از این سامانه استفاده کنند اما در سامانه مودیان همه فروش‌ها منعکس نشده است. ایجاد سامانه مودیان باعث شده است دست مودی برای بی‌قانونی بسته شود. از دید سازمان مالیات، طرح جامع مالیاتی از دهه ۷۰ شروع شد، اما این طرح عملاً از سال ۹۷ اجرا شد. اینها پیش‌زمینه‌های طرح جامع مالیاتی است که به سمتش می‌رویم.
وفایی با اشاره به اهمیت جهانی شفافیت مالی توضیح داد: موضوع صندوق جهانی پول در طرح جامع مالیاتی کم‌تاثیر نیست. یکسری محدودیت‌‌ها وجود دارد؛ مثلاً اگر قرار است از صندوق جهانی وام بگیریم یا یکسری تسهیلات دریافت کنیم، باید شفافیت اقتصادی وجود داشته باشد. صندوق بین‌المللی پول شفافیت مالی را الزام کرده است. سامانه مودیان فرار مالیاتی را بسته است. اگر مجموعه‌ای در سامانه ثبت نکند در تراکنش بانکی به مشکل برمی‌خورد.
در نهایت علیرضا توانا، مشاور مالیاتی اتحادیه بنکداران مواد غذایی، با تاکید بر قطع و وصلی زیاد سامانه گفت: سامانه مودیان قطع و وصلی زیادی دارد و گاهی فاکتور دو بار در سامانه می‌نشیند.
به گفته توانا، یکی از مسائلی که به بهتر شدن روند سامانه کمک میکند، اطلاع‌رسانی درست است. نبود اطلاع‌رسانی دقیق به همگان باعث میشود روند فعالیت در این سامانه کند شود. بخش عمده‌فروشان مطلع هستند اما خرده‌فروشان مثل سوپرمارکت‌ها اطلاعات را تایید نمی‌کنند زیرا اطلاعات دقیق ندارند. به اعتقاد توانا، سامانه مودیان بسیار کارساز است و کالای قاچاق را نشان میدهد اما زیرساخت باید درست شود.