اینترنت اشیاء که چند سالی است به دنیای تکنولوژی راه پیدا کرده، آنطور که مسئولان اعلام کرده اند، در کشور ما نیز پیش‌بینی شده که تا سال ۱۴۰۵ بیش از ۲۰۰ میلیون شیء به اینترنت اشیاء متصل شود.

اینترنت اشیاء، شبکه‌ای از میلیاردها شی و وسیله در سراسر دنیاست که به‌واسطه حسگرها، نرم افزارها و سایر فناوری‌ها به منظور اتصال و تبادل داده با سایر دستگاه‌ها و سیستم‌ها از طریق اینترنت با یکدیگر در ارتباط هستند.

کوین اشتون اصطلاح “اینترنت اشیاء” را در سال ۱۹۹۹ برای ارتقا شناسایی فرکانس رادیویی (RFID) اختراع کرد که شامل سنسورها و محرک‌های جاسازی‌شده است. با این حال، ایده اصلی در دهه ۱۹۶۰ مطرح شده بود؛ در آن دوره، این ایده محاسبات فراگیر یا اینترنت جاسازی‌شده نامیده‌ می‌شد. اشتون مفهوم اینترنت اشیاء را برای بهبود فعالیت‌های زنجیره تأمین ارائه داد؛ با وجود این، قابلیت‌های متنوع اینترنت اشیاء به آن کمک کرده است تا در تابستان ۲۰۱۰ محبوبیت زیادی کسب کند.

کاربرد اینترنت اشیاء تنها به یک زمینه محدود نمی‌شود و با اتصال بیش از هفت میلیارد دستگاه اینترنت اشیاء انتظار می‌رفت این تعداد تا سال ۲۰۲۵ به بیش از ۲۲ میلیارد دستگاه برسد، به همین دلیل رقابتی داغ بین شرکت‌های پیشرو در تکنولوژی برای توسعه اینترنت اشیاء و پیشی گرفتن از یک‌دیگر، در جریان است.

در کشور ما نیز پیش‌بینی شده است تا سال ۱۴۰۵ بیش از ۲۰۰ میلیون شیء به اینترنت اشیاء متصل شود.اینترنت اشیاء صنعتی‌(IIoT) به گسترش و استفاده از اینترنت اشیاء(IoT) در بخش‌ها و برنامه‌های صنعتی اشاره دارد. اینترنت اشیاء صنعتی شامل کاربردهای صنعتی از جمله رباتیک، دستگاه‌های پزشکی و فرآیندهای تولید نرم افزاری است و یکی از تکنولوژی‌های مهم و پرکاربرد در فرآیندهای اتوماسیون صنعتی و مانیتورینگ صنعتی است.

با وجود آنکه اینترنت اشیاء مزایای زیادی برای کاربران به ارمغان آورده اما برخی از چالش‌ها همراه آن است. امنیت سایبری و خطرات مربوط به حفظ حریم خصوصی مهمترین نگرانی محققان و متخصصان امنیتی است و این دو موضوع چالش‌های قابل توجهی برای بسیاری از سازمان‌های تجاری و همچنین سازمان‌های عمومی به وجود آمده است. حملات رایج شایع امنیت سایبری آسیب پذیری فناوری‌های اینترنت اشیاء را نشان داده است. این آسیب‌پذیری صرفاً به این دلیل است که ارتباط متقابل شبکه‌ها در اینترنت اشیا امکان دسترسی از طریق اینترنت ناشناس و غیرقابل اعتماد را فراهم‌ می‌کند که نیاز به راه حل‌های جدید امنیتی دارد.

اتصال ۲۰۰ میلیون شی به اینترنت اشیاء تا سال ۱۴۰۵

فرهاد سنجری فرد-مدیرکل توسعه صنعت افتا سازمان فناری اطلاعات ایران- در این زمینه گفته است تا پایان سال ۲۰۲۳ بیش از ۱۵ میلیارد دستگاه متصل به اینترنت اشیاء به ثبت رسیده و پیش‌بینی می‌شود که این تعداد تا سال ۲۰۳۰ به ۳۰ میلیارد دستگاه برسد. در کشور ما نیز پیش‌بینی شده است که تا سال ۱۴۰۵ بیش از ۲۰۰ میلیون شیء به اینترنت اشیاء متصل شود.

به گفته وی کاربرد اینترنت اشیاء در صنعت شامل افزایش بهره‌وری، خلق موقعیت برای کسب و کارهای جدید و بهبود کیفیت خدمات می‌شود که از نظر امنیتی طبق آمار تا سال ۲۰۲۳ حدود ۱.۵ میلیارد حمله به تجهیزات اینترنت اشیاء انجام شده است و طبق پیش‌بینی‌ها سالیانه ۲۰ درصد بر این حملات افزوده خواهد شد و طبق گزارش‌ها در دنیا، ۷۰ درصد از این حملات به بخش انرژی انجام شده است.

سنجری با بیان اینکه ۴۰ درصد از تجهیزاتی که در بازار ایران وجود دارند حداقل الزامات امنیتی را رعایت نکرده‌اند، گفت: ما با پدیده‌ای مواجهیم که شاهدیم تعداد زیادی از تجهیزات، هم از طریق واردات و هم به صورت ساخت داخل در حال بکارگیری در کشور است و ما باید از قبل پیش‌بینی‌ها و اقداماتی برای تامین امنیت این دستگاه‌ها انجام می‌دادیم، اما از آزمایشگاه‌هایی که دارای پروانه از سازمان فناوری اطلاعات هستند، هیچ‌یک در حوزه اینترنت اشیاء نیستند.

برخی از مهم‌ترین کاربردهای اینترنت اشیاء

اینترنت اشیاء در صنایع مختلف: شرکت ها و کارخانه هایی که از حسگر در فرآیند و محصولات تجاری خود استفاده می کنند، بیشترین استفاده را از مزایای اینترنت اشیاء می برند.

خودروسازی: امروزه صنعت خودروسازی بطرز چشمگیری از مزایای اینترنت اشیاء در محصولات خود، استفاده می کند. علاوه بر مزایای اینترنت اشیاء در خط تولید، حسگرها می توانند خرابی قریب الوقوع قطعات، خطرات احتمالی پیش رو هنگام رانندگی، جزئیات مسیر و حتی پیشنهاد مسیر مناسب و… را اطلاع رسانی کنند.

سلامتی و بهداشت: اینترنت اشیاء مزایای متعددی در بخش سلامتی و بهداشت ارائه می دهد. پزشکان و پرستاران اغلب نیاز دارند محل دقیق دارایی هایی کمکی به بیمار مانند ویلچرها را بدانند. هنگامی که ویلچرهای بیمارستانی به حسگرهای اینترنت اشیا مجهز باشند، می‌توان آن‌ها را از برنامه نظارت بر دارایی اینترنت اشیا ردیابی کرد تا بتوان به سرعت نزدیک ‌ترین ویلچر موجود را پیدا کرد. بسیاری از دارایی های بیمارستان را می توان از این طریق ردیابی کرد تا از استفاده صحیح هر اجزاء اطمینان حاصل شود.

ایمنی عمومی: علاوه بر ردیابی دارایی‌های فیزیکی، اینترنت اشیا می‌تواند در جهت افزایش امنیت نیز استفاده شود.

کارشناسان بر این باور هستند آینده اینترنت اشیاء به این بستگی دارد که تا چه اندازه‌ می‌تواند به انتخاب حریم خصوصی افراد احترام بگذارد. نگرانی در مورد حریم خصوصی و آسیب‌های احتمالی همراه با اینترنت اشیاء ممکن است در جلوگیری از پذیرش کامل اینترنت اشیاء قابل توجه باشد.

احترام به حریم خصوصی کاربر برای اطمینان خاطر کاربران در استفاده از اینترنت اشیاء، دستگاه‌های متصل و خدمات مرتبط ارائه شده اساسی است. کارهای زیادی در حال انجام است تا اطمینان حاصل شود که اینترنت اشیاء در حال تعریف مجدد مسائل مربوط به حریم خصوصی است، از جمله مواردی مانند افزایش نظارت و پیگیری نقض‌های امنیتی.