نگاه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به متاورس و چالش‌های آن
جدیدترین گزارش معاونت پژوهش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای که به موضوع مهم این روزهای دنیای فناوری یعنی متاورس می‌پردازد، منتشر شد. در این گزارش که با عنوان «نمای دور: متاورس» منتشر شده، این دنیای دیجیتالی مجازی، معرفی و به طور ویژه، حضور و تاثیر آن بر بازی‌های دیجیتالی بررسی شده است، چراکه با توجه به پیش‌بینی‌های کارشناسان و متخصصان، بی‌تردید آینده بازی‌های دیجیتالی، به ویژه بازی‌های آنلاین در عصر واقعیت مجازی، به حوزه متاورس گره می‌خورد.
متاورس از مهم‌ترین واژگانی است که به فرهنگ لغات فناورانه وارد شده است و روزانه اخبار تازه و جالب توجهی در خصوص آن منتشر میشود. دنیایی که کاربران در آن به شکل آواتار در یک محیط سهبعدی و فضای ابری با یکدیگر در تعامل‌اند. متاورس یک دنیای دیجیتالی مجازی اسـت که جنبه‌های واقعی خاص خود را دارد، هویت فردی، توکن‌های دیجیتالی، ارزهای رمزنگاری‌شده و حضور فزاینده محصولات، همه و همه از ویژگی‌های این دنیای دیجیتالی است.
متاورس به کاربران اجازه می‌دهد انواع اشیا مثل زمین و غیره را خلق کنند، بخرند، بفروشند و از همه مهم‌تر در آن سرمایه‌گذاری کنند. همچنین کاربران می‌توانند به خاطر فعالیتی که در متاورس انجام می‌دهند شــناخته شوند و پاداش و دستمزد دریافت کنند. متاورس مفهومی است که هر روز بیش از گذشته تحقق و پیشرفت آن را شاهد هستیم. دنیای نوینی که از محدوده اینترنت کنونی فراتر رفته و دنیای منحصربه‌فردی خلق کرده است.
متاورس چیست؟
متاورس از کلمات متا به معنای ماورا و یونیورس به معنای دنیا ایجاد شـده است. متاورس در واقع ادغام فناوری‌های پیچیده و رو به رشد، خلاقیت در ایجاد و کنترل پول، حمل‌ونقل، سرگرمی، تحصیلات، مدیریت پروژه، تجارت، بانکداری، روابط جهانی، پزشکی، آزمایشگاه‌های علمی، سیاست‌گذاری، بازی‌های جنگی، استراتژی‌های جنگی، نظریه بازی، مهندسی، برنامه‌های رفاهی، توسعه شهری و غیره محسوب میشود. به بیان ساده می‌توان متاورس را دنیای دیجیتالی نوینی دانست که به زودی در سراسر دنیا گسترده میشود و افراد از طریق محتوا، دنیای جدیدی را می‌سازند. متاورس‌ها جهان‌های سهبعدی دیجیتالی هستند که به کاربران و کسب‌وکارها فرصت‌های بی‌پایانی برای انتقال دارایی‌ها و خدمات در دنیای واقعی می‌دهند.
این جهان مجازی از طریق هدست واقعیت مجازی، عینک‌های واقعیت افزوده، گوشی‌های هوشمند، رایانه‌های شخصی و کنسول‌های بازی قابل تجربه است. در نهایت متاورس می‌تواند محلی باشد که در یک محیط مجازی و آنلاین کار، بازی، آموزش و یادگیری، خرید و ارتباط با دیگران صورت می‌پذیرد.
نام متاورس اولین بار در رمانی به نام سقوط برف مطرح شـد. این رمان علمی‌تخیلی در سال ۱۹۹۲ منتشـر شد. نیل استیونسن، نویسنده این کتاب، از واژه متاورس به عنوان فناوری جایگزین اینترنت نام برد. او در این کتاب واقعیت مجازی را در آینده‌ای نزدیک جایگزین اینترنت دانست. رمان سقوط برف در واقع ایده اولیه متاورس امروز اسـت.
فناوری‌هایی همچون بلاک‌چین، واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، هوش مصنوعی و ایده‌هایی همچون متاورس و توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFT) بر بستر اینترنت مفهومی به نام وب ۳.۰ را تشکیل می‌دهند. وب ۳.۰ توسط این فناوری‌ها، دید کاربران را به اینترنت کاملاً تغییر می‌دهد. متاورس جهان مجازی است که کاربران در آن فعالیت‌های جهان واقعی را با هزینه کمتر و با همان حس واقعی و از راه دور می‌توانند تجربه کنند. متاورس برای سیستم مالی و شناخت هویت از بلاک‌چین استفاده می‌کند. در واقع متاورس می‌تواند بخشی از وب ۳.۰ باشد که تمامی ویژگی‌های مهم وب ۳.۰ را در دل خود دارد.
لایه‌های متاورس
جهان متاورس را می‌توان به یک هرم چندلایه تشبیه کرد.
لایه‌های مختلف متاورس
لایه پایه: لایه اتصال اینترنت است.
لایه زیرسـاخت: اجزای سخت‌افزاری وجود دارد که به ما کمک می‌کند تجربیات اصیلی کسب کنیم. علاوه بر اجزای سخت‌افزاری، فناوری‌های شکل‌دهی متاورس نیز در این لایه قرار دارند (برخی از فناوری‌ها که می‌توان از آنها نام برد عبارت‌اند از: بلاک‌چین، هوش مصنوعی، Big Data و غیره).
لایه محتوا: در این لایه بازی‌ها و برنامه‌هایی خواهیم داشت که به کاربران کمک می‌کنند خود را در یک یا چند جهان مختلف غرق کنند تا زنده‌ترین تجربه‌ها را به دست آورند.
متاورس واقعی: این آخرین لایه اسـت، وقتی لایه‌های پایین‌تر تا حدی توسعه پیدا کنند، یک متاورس واقعی خواهیم داشت.
شرکت‌های کلیدی
رقابت در دنیای متاورس یک رقابت بسیار سریع است و شرکت‌هایی که همگام با آن نباشند به طور قطع با شکست مواجه خواهند شد. از این رو شرکت‌ها به سرعت و هر یک به طریقی در دنیای متاورس ورود کرده‌اند.
فیس‌بوک که اخیراً نام هلدینگ خود را به متا تغییر داده یکی از پیشگامان در متاورس است. زاکربرگ مدیرعامل فیس‌بوک متاورس را یک پلتفرم چندلایه می‌داند و معتقد است متاورس به گونه‌ای نیست که یک شرکت به‌تنهایی اقدام به ساخت آن کند. در واقع، زمینه‌ای فراهم میشود که شرکت‌های گوناگون بتوانند برنامه‌های خود را در متاورس توسعه دهند.
مایکروسافت در حال حاضر فناوری لازم برای توسعه متاورس را در قالب Anchors Spatial و Rendering Remote در اختیار دارد. Anchors Spatial خدمت بین پلتفرمی اختصاصی توسعه‌دهندگان است که برای آنها توسـط اشیایی که در طول زمان موقعیت خود را در دستگاه‌های مختلف حفظ می‌کنند، تجـربه‌های مبتنی بـر واقعیت ترکیبی ایجاد می‌کند. همچنین Rendering Remote همان‌طور که از نامش مشخص است، به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا مدل‌های سهبعدی پیچیده را از فضای ابری Render کنند و آنها را در گوشی‌های هوشمند و هدست‌ها جریان دهند.
روبلاکس یک شرکت بازی‌سازی آمریکایی است که در سال ۲۰۰۴ تاسیس شـد و اکنون بر ساخت جهان‌های متاورس تمرکز دارد.
اپیک گیمز شرکت آمریکایی توسعه‌دهنده بازی‌های دیجیتالی است که در سال ۱۹۹۱ تاسیس شـد. این شرکت بازی و موتورهای بازی‌سازی همچون Fortnite و Unreal را ارائه کرده است. اپیک گیمز در رقابت متاورس جزو پیشگامان است و بر ساخت یک پلتفرم متاورسی تمرکز دارد که در آن افراد بتوانند با یکدیگر صحبت کنند یا با برندها ارتباط بگیرند.
نایک یک شرکت آمریکایی کفش و پوشاک اســت. این برند در ۱۹۶۴ تاسیس شد و اکنون برندی فعال در چند حوزه مختلف است که کفش، پوشاک، تجهیزات و خدمات عرضه می‌کند. این شرکت با همکاری روبلاکس در حال آزمایش فناوری متاورس است.
شرکت علی بابا یک واحد تجاری جدید در پکن به نام YuanjingShengsheng راه‌اندازی کرده است. علی‌بابا با این حرکت قصد دارد ظرفیت بازی دنیای متاورس را که آینده اینترنت تلقی میشود آزمایش کند.
تخمین‌های رشد اقتصادی
زندگی اجتماعی و بازی‌های ما در حال همگرایی هسـتند و یک اقتصـاد مصـرف‌کننده کالاهای مجازی وسیع و با رشد سریع ایجاد می‌کنند. شکل زیر بیانگر تخمین افزایش درآمد دنیای بازی‌های مجازی از ۱۸۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ به ۴۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۵ است.
نگاهی به رشد درآمد جوامع جهانی
متاورس یک فرصت درآمد تریلیون دلاری از طریق تبلیغات، تجارت اجتماعی، رویداد‌های دیجیتالی و سخت‌افزاری است.
ظرفیت متاورس جهانی در بازار
نمودار زیر ارزش کل بازار را نشان می‌دهد که از وب ۲.۰ در حال حرکت به سمت بازی (و ورزش‌های الکترونیکی) و وب ۳.۰ است.
ارزش کل بازار متاورس
متاورس و بازی‌های دیجیتالی
بر اساس پیش‌بینی کارشناسان و متخصصان، می‌توان انتظار داشت آینده متاورس به بازی‌های آنلاین که از واقعیت مجازی بهره می‌برند گره خورده است. بازیکنان بازی‌های متاورسی برای نخستین بار می‌توانند برای خود هویت ملموس دیجیتالی داشته باشند.
عناصر کلیدی متاورس در بازی‌های دیجیتالی
بازیکنان بازی‌های بلاک‌چینی علاوه بر تجربه لذت‌بخش می‌توانند درآمد کسب کنند. نحوه درآمدزایی در بلاک‌چین بر پایه خلق ارزش است. بازیکنان بابت ارزشی که در جهت رشد بازی خلق می‌کنند جوایزی دریافت می‌کنند. مانند بازی میراندوس، آلیس همسایه من، لایت‌نایت، ایلوویوم، دیسنترالند و غیره که بازیکنان می‌توانند از آنها درآمد کسب کنند.
قسمتی از اکوسیستم بازی‌های مبتنی بر بلاک‌چین
چالش‌های متاورس
متاورس در حال حاضر دارای ظرفیت‌های محدودی است، جهان‌های دیجیتالی هنوز در مراحل اولیه هسـتند. فناوری‌ها برای ایجاد چشم‌اندازهای کامل برای متاورس هنوز در حال توسعه هستند و ممکـن است تا سال‌هـا یا دهه‌ها متاورس کامل تجربه نشود. همچنین بحث دسترسی در میان است. هنگامی که جنبه‌های عمیق‌تر متاورس در دسترس قرار گیرد، کسب‌وکارها به زیرساخت‌هایی برای پشتیبانی از دنیای دیجیتالی نیاز خواهند داشت. شرکت‌های کوچک‌تری که منابع لازم برای سرمایه‌گذاری و گسترش در متاورس را ندارند نمی‌توانند مشارکت کنند.
موضوع حریم خصوصی کاربران هم جزو چالش‌های متاورس به حساب می‌آید. متاورس علاوه بر ذخیره آدرس‌های ایمیل و رمزهای عبور، رفتارهای افراد را نیز ذخیره می‌کند. با وجود یک معدن داده عظیم، این فناوری باید از حریم خصوصی اطلاعات و امنیت داده‌های شخصی برای هر کاربر اطمینان حاصل کند که این مساله به استراتژی‌های امنیتی جدید نیاز دارد.