مدیرعامل بیسفون: «بیسفون» ایرانی قابلیت رقابت کامل با نرم‌افزارهایی مانند «تلگرام» را دارد
مدیرعامل بیسفون با بیان اینکه نرم‌افزار «بیسفون» در حال حاضر امکان سرویس‌دهی به چند ده میلیون کاربر از کشورهای مختلف را دارد، گفت: بیسفون از نظر فنی و امکانات، قابلیت رقابت کامل با نرم‌افزارهایی مانند «تلگرام و واتس‌اَپ» را دارد.
طی سالیان اخیر شاهد گسترش فزاینده نرم‌افزارهای شبکههای اجتماعی موبایلی مانند تلگرام، لاین، واتس‌اَپ، اینستاگرام و … در داخل کشورمان بوده‌ایم به گونه‌ای که در حال حاضر، روزانه چند صد نفر به تعداد کاربران ایرانی این شبکه‌ها افزوده میشود.
با وجودی که طی سه چهار سال اخیر، برخی از نرم‌افزارهای شبکههای اجتماعی ایرانینیز تولید و روانه بازار شده است و این نرم‌افزارهای ایرانی علی‌رغم برخورداری از استاندارهای فنی روز دنیا و بهره‌مندی از به‌روزترین زیرساخت‌ها و قابلیت‌ها، متاسفانه به دلایل خاصی موفق به جذب تعداد مطلوب مخاطبان ایرانی نشده‌اند و این در حالی است که به طور مشخص نرم‌افزاری مانند"تلگرام"طی مدت کوتاهی توانسته دامنه گسترده‌ای از مردم کشورمان را جذب و به عنوان کاربران دائمی خود به ثبت برساند به گونه‌ای که بنابر آمار اعلامی از سوی مسئولان امر، در حال حاضر بیش از 80 درصد کل مخاطبان تلگرام در سطح دنیا را مخاطبان ایرانی تشکیل می‌دهند.
اما در مقابلِ حجم انبوه و میلیونی کاربران ایرانی این نرم‌افزارهای خارجی، تعداد کاربران نرم‌افزارهای شبکههای اجتماعی ایرانی به هیچ عنوان وضعیت مطلوب و قابل قبولی را ندارد؛ اینکهچرا این نرم‌افزارهای داخلی در حوزه شبکههای اجتماعی با وجود اینکه به لحاظ زیرساختی، فنی و امکانات، قابلیت رقابت تمام‌عیار با نمونه‌های مشابه خارجی را دارند، هنوز نتوانسته‌اند به حد شایسته و قابل قبولی از تعداد مخاطبان و کاربران دست یابند، موضوعی است که در گفتگوی تفصیلی تسنیم به آن پرداخته شده است.
یکی از این نرم‌افزارهای شبکههای اجتماعی موبایلی ایرانی که چند سالی است به‌صورت رسمی تولید و عرضه شده است، نرم‌افزار تمام ایرانی "بیسفون" است که با وجود مشکلات و محدودیت‌های عدیده‌ای که در مراحل مختلف تولید و فعالیت خود با آن مواجه بوده تا به امروز توانسته بیش از 2.5 میلیون کاربر از ایران و اقسانقاط دنیا جذب کند.
مهدی داوری؛ مدیرعامل نرم‌افزار بیسفون در گفتگوی مشروح خود با تسنیم ضمن اشاره به اینکه کار تحقیقاتی برای تولید این نرم‌افزار در سال 89 آغاز شده و به مدت یک سال به طول انجامیده است، می‌گوید: "نرم‌افزار بیسفون از نظر فنی، قابلیت رقابت با استانداردهای روز دنیا را دارد و از نظر پایه‌های فنی با نرم‌افزارهایی مانند واتس‌اَپ، تلگرام کاملا قابل رقابت استحتی مفهومی به نام کانال در ابتدا توسط نیروهای فنی بیسفون طراحی شد و برای نخستین بار در میان نرم‌افزارهای شبکه‌ای اجتماعی موبایلی، بیسفون بود که از قابلیت کانال رونمایی کرد و پس از 4 ماه، تلگرام، قابلیت کانال را به نرم‌افزار خود اضافه کرد."
وی ضمن تشریح برخی از کم‌لطفی‌های مسئولان در حمایت از این نرم‌افزار و با بیان اینکه تا به امروز از سوی برخی از نهادهای دولتی صرفا "حمایت معنوی" از این نرم‌افزار صورت گرفته است، تاکید می‌کند: "نرم‌افزار بیسفون در حال حاضرامکان سرویس‌دهی به چند ده میلیون کاربر از کشورهای مختلف را دارد."
در ادامه مشروح بخش نخست گفتگوی تسنیم با مدیرعامل نخستین نرم‌افزار شبکه اجتماعی موبایلی ایرانی یعنی "بیسفون" تقدیم مخاطبان ارجمند شده است:
تسنیم: آقای مهندس داوری! حضرتعالی به عنوان یکی از فعالان عرصه آی‌تی و فناوری کشور، چه برآوردی از توانمندی و وضعیت فعلی در نرم‌افزارهای شبکههای اجتمای موبایلی در داخل کشورمان دارید؛ وضعیت نرم‌افزار "بیسفون" در این میان چگونه است؟
در مجموع می‌توان گفت که از نظر فنّاوری با یک سری ضعف‌ها و کمبود منابع و اطلاعات مخصوصاً در حوزه‌های نو در کشورمان روبه‌رو هستیم؛ در حال حاضر یکی ـ دو نرم‌افزار شبکه موبایلی خوب ایرانی داریم از جمله "بیسفون" که حدود 5 سال است کارشناسان ایرانی روی آن کار می‌کنند؛ ایده و طرح اولیه بیسفون زمانی شکل گرفت که هنوز نر‌افزار "وایبر" به بازار نیامده بود؛ به دلیل ضرورتی که در این حوزه احساس می‌شد، بر روی بیسفون سرمایه‌گذاری کردیم و تیمی جمع شدند و روی این موضوع کار کردند.
کار بر روی بیسفون در سال 89 آغاز شد و تقریباً یک سال اول فقط صرف تحقیقات و ایجاد ساختار اولیه نرم‌افزار شد؛ پس از آن شروع به توسعه این نرم‌افزار کردیم و با توجه به محدودیت‌ها، تحریم‌ها و مسائل مختلفی که در این حوزه وجود داشت، اجازۀ فعالیت در این زمینه به ما داده نمی‌شد لذا مسلماً سرعت ما نسبت به برخی کشورهای صاحب این فنّاوری کندتر بوده است اما خوشبختانه کارشناسان ایرانی بسیار خوب، این کار را پیش بردند.
در نمایشگاه تلکام سال گذشته، نرم‌افزار بیسفون به نمایش گذاشته شد و تا به حال هم استقبال خیلی خوبی از آن شده است؛ در حال حاضر 2.5 میلیون کاربر در بیسفون عضو و مشغول فعالیت هستند که به نظرم در این حوزه، آمار خوبی است.
تسنیم: آیا طرح و هدف کلی شما، صرفا به فعالیت در داخل کشور محدود می‌شد یا افق فعالیت شما در تولید بیسفون، عرصه بین‌المللی بود؟
با توجه به اینکه همه کارها را نیروهای ایرانی در داخل کشور انجام داده بودند، قصد داشتیم که بیسفون را به عنوان یک بِرند بین‌المللی از خارج از کشور اجرایی کنیم؛ به دلیل حساسیت‌های این حوزه، علاقه داشتیم این نرم‌افزار هم مثل بقیه نرم‌افزارها در خارج از کشور و در حوزۀ بین‌المللی مورد استفاده قرار گیرد ولی با توجه به دلایلی، این نرم‌افزار را تنها در داخل کشور راه‌اندازی کردیم.
تسنیم: آیا سرورهای بیسفون در داخل کشور مستقر است؟
بله؛ تمام اطلاعات در دفاتر ما در ایران ثبت و ضبط شده و هیچ‌وقت هم در خارج از کشور نبوده است؛ متأسفانه عده‌ای یا از روی قصد یا عدم اطلاعات صحیح، راجع به این موضوع شایعه‌پراکنی کردند؛ از ابتدا تمام سرورها و فنّاوری به دست بچه‌های ایرانی و در داخل ایران راه‌اندازی شد البته از ابزارهای بین‌المللی نیز استفاده شده است و در حال حاضر 20 درصد کاربران این نرم‌افزار از خارج از کشور ثبت‌نام شده‌اند و بقیه ایرانی هستند.
تسنیم: مسئله ارتباط مالکیتی نرم‌افزار بیسفون با شرکت "بیستاک" در سوئیس که به موضوعی برای مناقشه بر سر ایرانی بودن این نرم‌افزار تبدیل شده، چیست؟
شرکت "بیستاک" متعلق به خودمان است؛ در واقع بنده در سال 87 مناقصه ارتباطات بین‌المللی شرکت ارتباطات زیرساخت را برنده شدم و کد 020 را برای مکالمات بین‌المللی در اختیارمان قرار دادند؛ سرویس بیستاک را خودمان اجرایی کردیم و این سرویس متعلق به شرکت "تراشۀ سبز" است.
این کار به دلیل اینکه بحث‌های تحریم وجود داشت و برای اینکه بتوانیم تبادلات مالی خود را انجام دهیم، صورت گرفت؛ مسلماً کار در حوزۀ بین‌المللی نیاز به یک همکار بین‌المللی هم دارد لذا دفتری به نام Bistalk AG را در سوئیس ثبت کردیم.
تسنیم: آیا حرکت بی‌سروصدا و خاموش شما در این مدت علت خاصی داشته است؟
این حوزه، حوزۀ حساسی است؛ حوزه‌ای نیست که برای آن تابلوی تبلیغاتی بزنیم و یا در تلویزیون تبلیغ کنیم.
تسنیم: شما حتی درباره شایعاتی که هر از چندگاهی درباره بیسفون در فضای رسانه‌ای کشور منتشر می‌شد نیز پاسخ یا واکنشی نمی‌دادید، چرا؟
بعضی اوقات جواب ندادن به شایعات بهتر است؛ متأسفانه گاهی در کشور ما، شخصی چیزی را می‌بیند یا می‌شنود و از آن نزد خود غولی می‌سازد که دیگر جایی برای توضیح نمی‌ماند؛ اگر کسی خواستار حقیقت باشد، خود آن را کشف می‌کند.
تسنیم: آیا سرمایه‌گذاری در پروژه بیسفون، صرفا توسط بخش خصوصی انجام شده یا از مرکز خاصی حمایت مالی شده است؟
در خصوص این پروژه حتی یک ریال از سرمایه دولتی یا نیمه‌دولتی یا هیچ ارگان یا نهاد خاصی دریافت نشده است بلکه تمامی سرمایه این پروژه به صورت کاملا شخصی تامین شده است.
تسنیم: با این توضیح، به چه علت خبر تولید این نرم‌افزار در سال گذشته توسط وزیر ارتباطات اعلام شد؟
جناب آقای واعظی ادعایی مبنی بر تولید محصول از سوی یک بخش دولتی نکرده است؛ به هر حال "حمایت‌های معنوی" که وزارت ارتباطات داشتند بسیار خوب بوده و وزیر ارتباطات جلسات مختلفی با ما داشتند و در جاهای مختلفی حمایتمان کردند.
به طور مثال در ابتدای فعالیت بیسفون، اپراتورها، پیامک‌های ما را ارسال نمی‌کردند؛ برخی از شایعاتی که در این خصوص منتشر شد، شایعه نیستند و واقعیت هم دارند؛ ما پیامک‌هایی برای کدفعالسازی نرم‌افزار بیسفون بر روی گوشی مخاطبان می‌فرستادیم اما به دلیل اینکه اپراتورهای داخلی اجازه نمی‌دادند این پیامک‌ها ارسال شود، مجبور شدیم از خارج از کشور این پیامک‌ها را به داخل کشور بفرستیم یعنی با امکاناتی که خارج از کشور داشتیم مجبور بودیم این کار را بکنیم تا به مشکل برنخوریم و در ادامه با رایزنی‌هایی که آقای واعظی و دوستان وزارت ارتباطات داشتند، توانستیم پیامک‌های فعال‌سازی را از داخل کشور بفرستیم.
تسنیم: برای سرمایه‌گذاری در پروژه بیسفون، آیا تقاضایی برای مشارکت وجود نداشت یا شما اصرار به خصوصی بودن این کار داشتید؟
اعتقادم بر این است که این حوزه، باید خصوصی بماند و اگر کسی می‌خواهد حمایت کند مانعی نیست اما دلیلی ندارد مشارکت کند.
تسنیم: یعنی اگر وزارت ارتباطات می‌خواست برای راه‌اندازی بیسفون کمک مالی کند، شما رد نمی‌کردید؟
خیر؛ در صورتی که کمک بلاعوض می‌کردند و توقع دیگری نداشتند، ما استقبال می‌کردیم و تنها بخش‌هایی که تقاضای شراکت در این پروژه داشتند را رد کردیم.
تسنیم: آیا در حال حاضر در پی افزایش تعداد کاربران خود در بیسفون هستید؟
در حال حاضر تقریباً ساعتی حدوداً 500 تا 550 نفر در حال اضافه شدن به بیسفون هستند.
تسنیم: کاربران خارجی بیسفون بیشتر از کدام کشورها هستند؟
بیشتر از کشورهای همسایه مانند عراق، بحرین، عمارات، عربستان سعودی، عمَان و حتی از آمریکا، کانادا و اروپا عضو هستند.
تسنیم: اگر بخواهید نرم‌افزار بیسفون را با نرم‌افزارهای روز دنیا مانند تلگرام از نظر فنی برآورد کنید، چه امتیازی به این نرم‌افزار می‌دهید؟
نرم‌افزار بیسفون از نظر فنی، قابلیت رقابت با استانداردهای روز دنیا را دارد و از نظر پایه‌های فنی با نرم‌افزارهایی مانند واتس‌اَپ، تلگرام کاملا قابل رقابت است؛ مفهوم "کانال" در ابتدا توسط نیروهای فنی بیسفون طراحی شد و برای نخستین بار در میان نرم‌افزارهای شبکه‌ای اجتماعی موبایلی، بیسفون بود که از قابلیت کانال رونمایی کرد و پس از 4 ماه، تلگرام آمد و کانال را به نرم‌افزار خود اضافه کرد؛ اگر آمار، ارقام و اطلاعات را چک کنید، متوجه می‌شوید که کانال را هیچ یک از نرم‌افزارهای خارجی پیش از بیسفون نداشتند بلکه این ما بودیم که کانال را ابداع کردیم.
بعد از اینکه ما این قابلیت را برای بیسفون ایجاد کردیم، وایبر مفهومی به نام Public Chats را راه انداخت که البته همان مفهوم کانال نبود بلکه در واقع یک چت گروهی بود که 5 یا 6 نفر با هم در یک قالب یک گروه چت می‌کردند؛ متأسفانه تلگرام از محدودیت‌هایی که ما در داخل کشور خودمان با آن مواجه هستیم، استفاده کرد و آن محدودیت‌ها را در نرم‌افزار خود برداشت و کانال را داخل نرم‌افزار خودش قرار داد.
تسنیم: آیا در خارج از کشور با مشخص شدن ماهیت ایرانی بیسفون، محدودیت یا مشکلی برای این نرم‌افزار ایجاد نکردند؟
به هر حال مشکلاتی ایجاد میشود که البته طبیعی است اما ما سعی کردیم با درایت این مشکلات را رفع کنیم.
تسنیم: این کارشکنی‌ها تا چه حد شدید بوده؟
چندین بار با حملات شدید سایبری از خارج از کشور روبه‌رو شدیم؛ بالاخره زمانی که نام یک نرم‌افزار در حوزه‌ای بسیار حساس بر سر زبان‌ها می‌افتد، این اتفاقات نیز طبیعی است.
تسنیم: به نظر شما چرا نرم‌افزاری مانند "تلگرام" در مقایسه با بیسفون تا این حد توانسته کاربران ایرانی را جذب کند؟
آنگونه که آمار نشان می‌دهد، 80 درصد کاربران تلگرام ایرانی هستند؛ متأسفانه به چند دلیل این اتفاق افتاده است، اول اینکه در میان مردم ما فرهنگ کالای ایرانی و کالای خارجی فرهنگ عجیب و غریبی است؛ زمانی که روی کالای ایرانی، نام خارجی حتی چینی می‌گذاریم، میگویند از کالای ایرانی بهتر است!
این فرهنگ در موفقیت تلگرام و عقب ماندن محصولات داخلی مانند بیسفون بی‌تأثیر نبوده است؛ خیلی از افراد بدون اینکه تست کنند و با نرم‌افزارهای ایرانی مانند بیسفون کار کنند، میگویند به درد نمی‌خورد و کیفیت ندارد؛ به همین دلیل علاقه داشتیم که نگوییم این محصول ایرانی است اما به دلایل مختلف اعلام کردیم که این محصول ایرانی است.
نکته بعد این است که متاسفانه ما در سیستم حمایتی کشورمان هیچ قانون و قاعده‌ای برای نرم‌افزارهای خارجی نداریم اما به محض اینکه اسم شرکت و نرم‌افزار ایرانی می‌آید، سازمان‌های مختلف یک سری قاعده و قانون‌هایی قرار می‌دهند و کارهایی انجام می‌دهند که به نظر من شاید صحیح نباشد.
نمونه بارز آن تبلیغ تلگرام در تمامی شبکههای صداوسیما است در حالیکه نخستین بار ما بیسفون را به صداوسیما ارائه کردیم تا در برنامه‌های خود استفاده کنند؛ ما گفتیم نمی‌خواهیم برای ما تبلیغ کنید فقط از این نرم‌افزار استفاده کنید؛ من حتی تمام هماهنگی‌های لازم را کرده بودم که در دو برنامۀ پربیننده "حرف حساب" و "پایش" از کانال بیسفون به‌عنوان رسانه ارتباطی با بینندگان این دو برنامه استفاده کنند و مردم بتوانند عکس و فیلم‌های خود را بفرستند.
پس از همه هماهنگی‌هایی که انجام شد، روزی که قرار بود این برنامه روی آنتن برود، بازرگانی صدا و سیما 4 یا 5 میلیارد از ما پول درخواست کرد است، علت را که پرسیدم گفتند چون ایرانی هستید و تبلیغ برند شما میشود و شما باید این مبلغ را بپردازید!
در حالیکه این مسئله برای تلگرام اصلا مطرح نشد و در حال حاضر شاهد هستید که تمام شبکههای تلوزیزیونی و در برنامه‌های مختلف خود در حال استفاده و در واقع تبلیغ تلگرام هستند؛ این دوگانگی وجود دارد و واحد بازرگانی صدا و سیما برای یک سال 5.3 میلیارد برای یک برنامه و 5.1 میلیارد تومان برای یک برنامه دیگر از ما درخواست کرد، حتی آقای واعظی زحمت کشیدند و در هیئت دولت هماهنگی‌های لازم را انجام دادند و نامه ما به آقای سرافراز را پاراف کردند که متأسفانه هیچ کاری صورت نپذیرفت؛ از سوی دیگر آقای دکتر انتظاری از شورای عالی فضای مجازی نامه‌ای به ریاست سازمان صدا و سیما نوشتند و خواستند که از ما حمایت کنند ولی باز هیچ اتفاقی نیفتاد.
تسنیم: به نظر حضرتعالی با وجود اهمیت فوق‌العاده زیاد کسب استقلال در حوزه‌ای مختلف فضای مجازی برای کشور، چرا هیچ حمایتی از این نرم‌افزارهای ملی نمی‌شود؟
مقام معظم رهبری بر این نکته تاکید دارند که سیاست کلی نظام است که باید بحث حوزه فضای مجازی بومی شود و در این حوزه باید کار جدی صورت پذیرد و سیاست کاملاً درستی است در حالیکه در لایه‌های مختلف اجرایی کشور این اتفاق به دلایل مختلف نمی‌افتد.
شورای عالی فضای مجازی می‌تواند با توجه به ظرفیت‌هایی که دارد روی این حوزه سرمایه‌گذاری کند تا این موضوع جا بیفتد؛ ما نیروهای بومی خیلی خوبی داشتیم که به دلیل همین مشکلات از ما جداشدند چرا که با پیشنهاد‌های خیلی خوبی از سوی کشورهای مختلف مواجه می‌شوند و از ایران می‌روند؛ تعدادی از دوستان که با ما کار می‌کردند، بر اساس همین پیشنهاد‌ها جذب شرکت‌های بزرگ خارجی شدند.
تسنیم: با وجود تمام مشکلاتی که در این مسیر وجود دارد، آیا شما توانایی این را دارید که به لحاظ زیرساختی کاربران ایرانی بیسفون به 20 یا 30 میلیون نفر افزایش یابد؟
بله؛ نرم‌افزار بیسفون در حال حاضر هم امکان سرویس دادن به چند ده میلیون کاربر از کشورهای مختلف را دارد البته امکاناتی هم نیاز هست که با حمایت میشود این امکانات را فراهم کرد؛ در حال حاضر تقریباً 30 درصد پهنای باند کشور را تلگرام استفاده می‌کند و ملاحظه می‌کنید که چه ارزی به واسطه تلگرام در حال خارج شدن از کشور است؛ اگر 10 درصد این ارز در اختیار ما قرار گیرد، می‌توانیم نرم‌افزار بیسفون را بسیار رشد و توسعه دهیم که متأسفانه این اتفاق نیفتاده است.
تسنیم: آقای مهندس! برای شروع به کار بیسفون چه مجوزهایی را باید دریافت می‌کردید و تا چه حد این کار سخت بود؟
ما یک موافقت اصولی از وزارت ارتباطات و یک مجوز "نشر برخط" از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده‌ایم چون محتوا در این بستر تولید و منتشر میشود، لازم است این مجوز گرفته شود.
اما واقعیت این است که این حوزه، هیچ متولی مشخصی ندارد و هیچ نهاد مشخصی برای این حوزه تصمیم‌گیری نمی‌کند؛ یکی از راه‌هایی که فکر می‌کنم شاید به بومی شدن اینگونه نرم‌افزارها کمک کند این است که شورای عالی فضای مجازی که یک شورای فرا قوه‌ای است، در این حوزه وارد شده و سیاست‌گذاری کند و مجوزهای لازم را صادر کرده و الزام کند که بقیه سازمان‌ها همکاری کنند.
حدود دو سال پیش به شاپرک و بانک مرکزی برای دریافت مجوز اجازه پرداخت از داخل نرم‌افزار بیسفون مراجعه کردیم چرا که برای برخی از سرویس‌های ویژه بیسفون نیازمند پرداخت درون شبکه‌ای بودیم اما بانک مرکزی هنوز هم این مجوز را به ما نداده است و به همین دلیل تا به امروز نتوانسته‌ایم برخی از سرویس‌های خاص خود را برای کاربران بیسفون اجرا کنیم.
تسنیم: به چه علت هنوز مجوز پرداخت داخل نرم‌افزار به شما داده نشده است؟
سیاست پرداخت آنلاین در کشور به این شکل است که اگر یک نرم‌افزار می‌خواهد پرداخت آنلاین داشته باشد باید از طریق وب به درگاه بانک برود و تراکنش مالی انجام شود؛ در حال حاضر از داخل نرم‌افزار قابلیت باز کردن درگاه پرداخت بانکی و برگشت فراهم نشده است.
البته امکان این کار وجود دارد اما متأسفانه علی‌رغم تلاش‌هایی که در یک سال گذشته داشتیم و جلسات مختلف فنی برگزار و راهکار مشخص شد متأسفانه این امر عملی نشد؛ در مجموع دو راه بیشتر نداریم یا باید جلوی نرم‌افزارهای خارجی گرفته شوند که به نظر بنده کار صحیحی نیست؛ ما باید فضا را برای نرم‌افزارهای بومی داخلی رقابتی کنیم به نحوی‌که نرم‌افزار خارجی نتواند عملاً کاری کند.
هر جایی که فیلتر کردیم، مردم بشتر ترغیب شدند از آن استفاده کنند؛ شاید صرف فیلتر، روش صحیحی نباشد؛ ما باید برای نرم‌افزارهای داخلی آنقدر مزیت و قدرت ارائه خدمات فراهم کنیم تا مردم خودشان به خاطر مزیت‌های نرم‌افزارهای داخلی از آنها استفاده کنند البته یک سری از سرویس‌های ما که مزیت‌های بیسفون در مقابل نرم‌افزاری مانند تلگرام محسوب میشود، منوط به پرداخت درون شبکه‌ای است که متأسفانه این امکان هنوز وجود ندارد.
بخش دیگری از سرویس‌هایی که خودمان از منابع و امکانات شخصی، صرف ارائه سرویس به کاربران بیسفون کردیم، توسط اپراتورها و سازمان تنظیم مقررات جلوی آن گرفته میشود به طور مثال امسال برای زائران اربعین حسینی این امکان را فراهم کردیم که آنها بتوانند از داخل نرم‌افزار با هر شماره ثابت یا موبایل بدون هزینه تماس بگیرند؛ چون این سرویس آزمایشی بود و بدون هزینه باید انجام می‌شد، زمانی که راه‌اندازی آن با استقبال بی‌نظیری مواجه شد متأسفانه اپراتورها و سازمان تنظیم مقررات نامه نوشتند که جلوی آن گرفته شود؛ چرا؟ چون ما مجوز اپراتوری نداریم و اجازه نداریم با اپراتورها ارتباطات داخلی داشته باشیم.
تسنیم: آیا درخواست مجوز اپراتوری کرده‌اید و با آن مخالفت شده است؟
اصلاً راهکاری برای اینگونه نرم‌افزارهای موبایلی در قانون وجود ندارد؛ از امکانات درگاه خودمان استفاده کردیم چون ما در حوزه بین‌الملل مجوز داریم و در زیرساخت درگاه داریم؛ کل این مکالمات را در زیرساخت وارد کشور می‌کردیم و اپراتورها سهم خودشان را از ترافیک ورودی کشور دریافت می‌کردند و ما ضرری را متوجه اپراتورها نمی‌کردیم.
شرکت ارتباطات زیرساخت درگاه دارد و از هر ترافیکی که وارد کشور میشود، درصدی سهم اپراتور است، درصد دیگری سهم شرکت زیرساخت است که دولت محسوب میشود و این بستگی دارد به شماره‌ای که گرفته میشود؛ اگر شماره همراه اول گرفته شود، این ترافیک در ترافیک زیرساخت محسوب میشود و یک رقمی را به زیرساخت پرداخت می‌کنیم که درصدی از آن سهم اپراتور همراه اول است یعنی همراه اول برای اینکه این ترافیک را عبور می‌دهد، سهمش را می‌گیرد ولی متأسفانه جلوی این کار را گرفتند و این امکان سلب شد البته هنوز این امکان برای کاربران خارج از کشور بیسفون وجود دارد و فقط مکالمات داخل ایران مسدود شده است.
هنوز برای کسانی که می‌خواهند از داخل ایران با آمریکا و اروپا تماس بگیرند، امکانش در بیسفون وجود دارد؛ این‌ها مواردی است که از امکانات شخصی خودمان گذاشته‌ایم؛ هزینه‌اش نیز سرسام‌آور بوده اما چاره‌ای هم نداریم چرا که باید مزیت رقابتی ایجاد کنیم.
تسنیم: چه محدودیت‌های خاصی در حال حاضر برای بیسفون ایجاد شده که این محدودیت‌ها برای نرم‌افزاری مانند تلگرام وجود ندارد؟
به طور نمونه کانال تلگرام آزاد است و هر کسی می‌تواند یک کانال در تلگرام ایجاد کند و یکسری مطالبی را انتشار دهد اما اگر کسی بخواهد در نرم‌افزار بیسفون کانال ایجاد کند، باید مجوز نشر برخط داشته باشد و اشخاص حقیقی نمی‌توانند در بیسفون کانال ایجاد کنند و این در حالیست که بیسفون امکان کانال خود را پیش از تمام نرم‌افزارهای خارجی مانند تلگرام، راه‌اندازی کرده است.
تسنیم: این محدودیت بر اساس کدام قانون برای بیسفون اعمال شده است؟
این توافقی بود که با وزارت ارشاد انجام شد تا مجوز "نشر برخط" بدهند؛ استدلال مسئولان این است که نرم‌افزاری مانند بیسفون نیز یک رسانه است و انتشار آن مانند یک روزنامه است در حالیکه این محدودیت و این قانون برای تلگرام وجود ندارد؛ این دوگانگی و تبعیض است که در مورد نرم‌افزارهای داخلی و خارجی وجود دارد.
تسنیم: آیا اگر "محتوایی مجرمانه" در بستر بیسفون منتشر شود، شما در قبال این محتوای منشره توسط مخاطبان مسئول خواهید بود؟
یکی از اشکالاتی است که باید برای آن فکری شود و جلسات متعددی در دادستانی درباره آن داشته‌ایم، همین است که اگر یک بستری ایجاد کردیم و کسی در این بستر، "محتوای مجرمانه" تولید کرد، نمی‌توانیم نظارت کامل روی تمامی محتواهایی که جابه‌جا شده، داشته باشیم چون این حریم خصوصی مردم است البته دوستان به‌صورت ضمنی قبول دارند ولی خوب به هر حال هنوز در کل بدنه دادگستری این موضوع حل نشده است.
تسنیم: آیا تا به امروز انتشار محتوای مجرمانه‌ای در بستر بیسفون بوده که مسئله‌ساز شود؟
خوشبختانه تاکنون موردی وجود نداشته است اما اگر آن محدودیت مربوط به اشخاص حقیقی را بردارند، این اتفاق خواهد افتاد در حالیکه انواع محتوای مجرمانه هر روز در تلگرام در حال تولید و انتشار است.
تسنیم: یعنی شما در قبال محتوای مجرمانه تولید یا تبادل شده در بستر بیسفون، کاملا مسئول هستید اما نرم‌افزاری مانند تلگرام در قبال انبوه محتوای مجرمانه تبادل شده در بستر این نرم‌افزار، مسئولیتی برای خود در داخل کشورمان قائل نیست؟!
بله! در حال حاضر برای نرم‌افزارهای خارجی هیچ محدودیتی در این خصوص وجود ندارد.
تسنیم: می‌توانید به نمونه‌ای دیگر اشاره کنید؟
نرم‌افزار "لاین" در سال 2013، پانصد میلیون دلار در سطح دنیا از فروش استیکر درآمد داشت؛ این بخشی بود که ما در بیسفون خیلی رویش حساب کرده بودیم که در واقع بتوانیم با فروش استیکر، بخشی از سرمایه‌ای که اینجا گذاشتیم را به چرخه اقتصادی‌مان بازگردانیم اما در عمل، اتفاق اول این بود که اجازه پرداخت داخل نرم‌افزار بیسفون به ما داده نشد، اتفاق دوم هم این بود که تلگرام به راحتی آمد و استیکر را باز کرد به‌طوری‌که هر کسی می‌تواند هر شکلی را بکشد و آن را استیکر کند و داخل نرم‌افزار بگذارد.
تسنیم: آیا داده‌های تبادل شده در نرم‌افزار بیسفون به‌صورت رمزگذاری شده منتقل میشود؟
بله؛ تمام داده‌ها از مبدأ تا مقصد رمزگذاری میشود و خوشبختانه تا الآن حتی یک مورد نشت اطلاعات نداشته‌ایم.
تسنیم: آیا منع قانونی درباره رمزگذاری داده‌های تبادلی در کشور وجود ندارد؟
ظاهرا خیر یا حداقل بنده اطلاعی درباره چنین محدودیتی ندارم؛ این جزء حریم خصوصی است یعنی به هر حال نیاز داریم که در این نرم‌افزار حریم خصوصی مردم را حفظ کنیم به همین خاطر موظف هستیم که داده‌ها را رمزگذاری کنیم و کل داده‌ها باید کاملاً به‌صورت رمز شده جابه‌جا شود.
تسنیم: در صورت تبادل داده‌ها به صورت رمز، بخش‌های نظارتی حاکمیت چگونه می‌توانند بر محتوای مجرمانه نظارت داشته باشند؟
این موضوع را مسئولان امر باید جواب بدهند که چطور می‌خواهند این اشراف را داشته باشند یا چه‌کار کنند و یکی از اشکالات همین است؛ در حال حاضر مسئولان کشورمان اشراف کاملی بر روی تلگرام، واتس‌آپ و … ندارند، اگر هم داشته باشد، ممکن است در درگاه‌های کشور چیزی وجود داشته باشد و این امر طبیعی است که برای نرم‌افزارهای داخلی هم می‌تواند این اتفاق بیفتد.
تسنیم: با این اوصاف و در صورت تبادل داده‌ها به صورت رمز، "فیلترینگ هوشمند" که برخی از مسئولان مدعی اجرای آن هستند، چگونه می‌تواند به لحاظ فنی قابل اجرا باشد؟
بنده داده‌های ریزی که مسئولان بر روی آن کار می‌کنند را ندارم اما به هر حال فیلترینگ هوشمند نیاز است به شرط اینکه درست‌کار کند.
تسنیم: آیا به لحاظ فنی امکان فیلترینگ هوشمند وجود دارد؟
بله؛ امکان آن وجود دارد؛ به هر حال کسانی که الگوریتم‌های رمزگذاری را نوشته‌اند، حتماً فکری هم برای اینکه بتوانند به آن اشراف داشته باشند، کرده‌اند؛ نباید تصور کرد که مثلاً اروپایی‌ها یا آمریکایی‌ها به‌راحتی اجازه می‌دهند همه‌چیز در بستر فضای مجازی جابه‌جا شود و هیچ اشرافی وجود نداشته باشد، چنین تفکری مقداری ساده‌‌انگارانه است.
تسنیم: در حال حاضر شاهدیم که در نرم‌افزاری مانند تلگرام به‌صورت روزانه، انواع محتواهای مجرمانه تولید و ارسال میشود؛ وزارت ارتباطات چه اشرافی بر این محتوا دارد و چرا این وزارتخانه در مواردی حتی مجبور میشود درخواست خود را به صورت رسمی به تلگرام ارائه کند؟
بنده نمی‌گویم هیچ اشرافی بر این نرم‌افزارها وجود ندارد چون قطعاً اشراف هست اما اینکه آن اشراف چند درصد و چگونه است، این را باید مسئولان امر جواب بدهند.
تسنیم: اگر بخواهیم یک نرم‌افزار بومی و ایرانی در کشور جا باز کند یا لااقل بتواند با یک نرم‌افزار خارجی مثل تلگرام رقابت کند، عمده‌ترین مشکلی که باید حل شود، چیست؟
نکته اول این است که باید یک چارچوب مقرراتی برای اینگونه نرم‌افزارها در داخل کشور بگذاریم؛ باید یک نهادی که به نظرم بهترین جای ممکن "شورای عالی فضای مجازی" است، برای این نرم‌افزارها مجوز رسمی صادر کند و فقط یک‌نهاد مجوز صادر کند نه نهادهای مختلف.
باید یک‌نهاد متولی این کار باشد و تمرکز مدیریتی در این حوزه خیلی مهم است؛ به نظرم باید شورای عالی فضای مجازی یک مجوز صادر کند و باقی نهادها را برای همکاری و حمایت الزام کند، پیشنهادم این است که شورای عالی فضای مجازی یک قانون بگذارد و دست بخش خصوصی را برای فعالیت کردن در این حوزه باز بگذارد و اجازه دهد بخش خصوصی فعالیت کند.
وقتی به یک نقطه فراگیر رسید ـ یک میلیون یا دو میلیون کاربر یا هر تعداد کاربری که دوستان فکر می‌کنند ـ آنوقت مجوز را صادر کند و سرمایه‌گذاری اولیه انجام شود یعنی زمانیکه به یک نقطه خوبی رسید و آن استانداردهای لازم را کسب کرد، برایش مجوز صادر کنند و امکانات دولتی که وجود دارد را در اختیارش بگذارند.
مثلاً یکی از سرویس‌هایی که میشود در این نرم‌افزارها ارائه داد، خدمات دولت الکترونیک است؛ چرا باید مثلا 100 نرم‌افزار در گوشی خود نصب کنیم برای اینکه 100 تا کار مختلف انجام دهیم؛ اگر یک نرم‌افزاری باشد که بتواند بخش عمده‌ای از نیازهای ما را برآورده کند، خوب فقط همان را نصب می‌کنیم و نیازی به باقی نرم‌افزارها نداریم.
اشکال این است که در این حوزه، تمرکز مدیریتی در کشور وجود ندارد و هر بخشی برای خودش کار می‌کند؛ ما برای اینکه بتوانیم بخشی از خدمات دولت الکترونیک را بر روی این نرم‌افزار داشته باشیم، مراجعه کردیم تا مردم بتوانند یکسری نیازهای روزمره خود را از طریق نرم‌افزار بیسفون رفع کنند؛ مشکل اول این بود که مجوز اصولی برای این قضیه در دست نداشتیم، بخش دولتی می‌گوید ما طبق چه مجوزی باید اجازه انجام این کار را به شما بدهیم.
تسنیم: پس نداشتن مجوز اصولی برای شما مشکل‌ساز هم شده است؛ چرا مجوز اصولی به شما داده نمی‌شود؟ پاسخ آقای واعظی یا دبیر شورای عالی فضای مجازی در این خصوص چه بوده؟
قطعاً مشکل‌ساز شده است؛ صحبت‌های مختلفی با مسئولان کرده‌ایم، این حوزه فقط حوزه وزارت ارتباطات نیست بلکه به نهادهای مختلفی از جمله بانک مرکزی برمی‌گردد؛ آقای فیروزآبادی در شورای عالی فضای مجازی هم تازه کار را شروع کرده است؛ باید ببینیم موضوعاتی از این دست چقدر برایشان مهم و اولویت چندم مسئولان امر است.
تسنیم: در صورتیکه تعداد کاربران ایرانی شما در بیسفون مثلاً 30 میلیون نفر شود، چه میزان از مشکلاتی که در حال حاضر با آن درگیر هستید، حل میشود؛ آیا افزایش تعداد کاربران برای شما با شرایط فعلی مطلوب است؟
خیر؛ فقط معضلاتمان بیشتر میشود.
تسنیم: یعنی شما در حال حاضر اصلاً تمایل ندارید که کاربرهایتان در بیسفون افزایش یابد؟
تمایل داریم مردم استفاده کنند اما بخش خصوصی توان محدودی دارد؛ اکثر این نرم‌افزارهایی که در خارج از کشور در این حوزه فعالیت می کنند از سوی نهادهای مختلف حمایت می‌شوند مثلاً تلگرام بستر اصلی‌اش را در هلند می‌گذارد و سرورهایش را آنجا نصب می‌کند؛ در واقع داده‌هایی که آنجا تولید و استفاده میشود، درآمدهای پنهانی دارد؛ به هر حال مردم از اینترنت استفاده می‌کنند و دولت مثلاً هلند بابت فروش اینترنت پول می‌گیرد حالا دولت هلند از تلگرام حمایت مالی می‌کند چرا که تجهیزاتش را آورده و در آنجا گذاشته است و داده تولید می‌کند.
اپراتورها و کسانی که سرویس می‌دهند و از مردم پول می‌گیرند، درآمد کسب می‌کنند؛ خود وزارت ارتباطات و دولت در این میان درآمدی را کسب می‌کنند؛ به نظرم دولت باید کمک کند که یک بخشی از این درآمدها برای حمایت از این نرم‌افزارها هزینه شود؛ نباید مصرف‌کننده صرف باشیم و باید مقداری تولید‌کننده هم باشیم؛ تولید‌کننده هم باید در بخشی از درآمدی که کسب میشود، سهیم باشد.